Minoxidil: Công dụng, liều dùng và tác dụng phụ

Cảnh báo quan trọng

Cảnh báo của FDA

• Minoxidil có cảnh báo đặc biệt (boxed warning). Cảnh báo đặc biệt là cảnh báo nghiêm trọng nhất được Cục Kiểm soát Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đưa ra nhằm cảnh báo bác sĩ và bệnh nhân về tác dụng có thể gây nguy hiểm của thuốc.
• Đau ngực: Minoxidil có thể làm tăng nhịp tim và gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng đau ngực. Bác sĩ thường kê thuốc chẹn beta-adrenergic cùng với minoxidil để tránh tình trạng này. Nếu bạn đột nhiên bị đau ngực hoặc tình trạng đau ngực, cánh tay hoặc vai trước đây tăng nặng khi dùng minoxidil thì hãy báo ngay cho bác sĩ.
• Suy giảm chức năng tim: Minoxidil có thể làm giảm chức năng tim hoặc làm trầm trọng thêm các vấn đề về tim hiện đang mắc. Có thể bạn sẽ phải kiểm tra chức năng tim định kỳ trong thời gian dùng thuốc. Bác sĩ thường kê các loại thuốc khác, chẳng hạn như thuốc lợi tiểu và thuốc chẹn beta-adrenergic cùng với minoxidil để ngăn ngừa các vấn đề về tim.
• Chỉ định: Minoxidil là một loại thuốc hạ huyết áp rất mạnh và thường chỉ được kê cho những người đã dùng liều tối đa thuốc lợi tiểu cùng với ít nhất hai loại thuốc điều trị tăng huyết áp khác mà tình trạng không cải thiện. Người bệnh cần được bác sĩ giám sát chặt chẽ trong khi dùng minoxidil cần.

Các cảnh báo khác

• Tăng natri máu và tích nước: Minoxidil có thể gây tăng natri máu và tích nước. Tình trạng này có thể dẫn đến suy tim sung huyết. Để tránh tình trạng này, bác sĩ sẽ kê thuốc lợi tiểu cùng với minoxidil. Hãy báo cho bác sĩ nếu bạn bị sưng mặt, tay, mắt cá chân hoặc bụng phình to, hoặc nếu bị tăng cân nhanh chóng khi dùng loại thuốc này.

Minoxidil là thuốc gì?

Minoxidil là một loại thuốc kê đơn dạng viên nén được dùng để điều trị tăng huyết áp. Minoxidil chỉ được kê khi bạn đã dùng liều tối đa thuốc lợi tiểu cùng ít nhất hai loại thuốc điều trị tăng huyết áp khác mà huyết áp vẫn cao.

Minoxidil chỉ có phiên bản thuốc gốc mà không có biệt dược.

Minoxidil có thể được dùng kết hợp với các loại thuốc điều trị tăng huyết áp khác hoặc các loại thuốc làm giảm nguy cơ tác dụng phụ của minoxidil.

Bác sĩ thường kê minoxidil kèm thuốc chẹn beta-adrenergic và thuốc lợi tiểu. Những loại thuốc này sẽ giúp hạ huyết áp và giảm tác dụng phụ của minoxidil.

Bạn sẽ được giám sát chặt chẽ trong thời gian dùng minoxidil hoặc chỉ dùng thuốc khi ở bệnh viện.

Nhóm thuốc và cơ chế tác dụng

Minoxidil thuộc nhóm thuốc giãn mạch ngoại biên. Nhóm thuốc là tập hợp các loại thuốc có công dụng và cơ chế tác dụng giống nhau.

Minoxidil làm giãn và mở rộng một số mạch máu nhỏ trong cơ thể để máu chảy qua dễ dàng hơn. Điều này giúp giảm huyết áp.

Tác dụng phụ

Minoxidil không gây buồn ngủ nhưng có thể gây ra các tác dụng phụ khác.

Tác dụng phụ phổ biến

Các tác dụng phụ thường gặp nhất của minoxidil gồm có:

• buồn nôn
• nôn mửa
• thay đổi về lông mặt và lông trêm cơ thể (lông trở nên sẫm màu hoặc mọc nhiều hơn, đặc biệt là ở mặt và thân trên). Điều này có thể xảy ra ở cả nam và nữ.

Nếu những tác dụng phụ này chỉ ở mức độ nhẹ thì thường sẽ tự hết trong vòng vài ngày đến vài tuần. Nhưng nếu các tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc kéo dài thì bạn cần báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ.

Tác dụng phụ nghiêm trọng

Báo ngay cho bác sĩ nếu bạn gặp tác dụng phụ nghiêm trọng trong thời gian dùng minoxidil. Gọi cấp cứu hoặc đến ngay cơ sở y tế nếu các triệu chứng có vẻ nguy hiểm. Một số tác dụng phụ nghiêm trọng của minoxidil và các triệu chứng gồm có:

• Nhịp tim nhanh
• Tăng cân nhanh chóng
• Khó thở, đặc biệt là khi nằm
• Đau ngực mới khởi phát khi dùng thuốc hoặc tình trạng đau ngực, cánh tay hoặc vai trước đây trở nên nặng hơn
• Chóng mặt, choáng váng hoặc xây xẩm

Tương tác thuốc

Minoxidil có thể có thể tương tác với một số loại thuốc khác, vitamin, thực phẩm chức năng và thảo dược. Tương tác thuốc có thể làm thay đổi tác dụng của thuốc trong cơ thể, dẫn đến giảm hiệu quả của thuốc hoặc làm tăng nguy cơ xảy ra tác dụng bất lợi.

Người bệnh cần cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc đang dùng, bao gồm cả thuốc kê đơn lẫn thuốc không kê đơn cũng như thực phẩm chức năng và thảo dược. Điều này sẽ giúp bác sĩ kê loại thuốc phù hợp và tránh xảy ra tương tác thuốc.

Dưới đây là một số loại thuốc có thể tương tác với minoxidil.

Guanethidine

Minoxidil có thể khiến huyết áp giảm quá thấp nếu dùng chung với một loại thuốc điều trị tăng huyết áp khác tên là guanethidine. Bạn sẽ phải ngừng guanethidine vài ngày trước khi bắt đầu dùng minoxidil. Nếu bác sĩ cảm thấy rằng không nên ngừng sử dụng guanethidine, bạn nên đến bệnh viện trong khi bạn dùng minoxidil lần đầu tiên.

Các cảnh báo khác

Nguy cơ dị ứng

Minoxidil có thể gây ra phản ứng dị ứng nghiêm trọng. Các triệu chứng gồm có:

• khó thở
• sưng cổ họng hoặc lưỡi
• nổi mề đay

Nếu có những triệu chứng này, hãy gọi cấp cứu hoặc đến ngay bệnh viện gần nhất.

Không được tiếp tục dùng thuốc khi đã bị dị ứng. Tiếp tục dùng thuốc có thể gây nguy hiểm đến tính mạng.

Cảnh báo cho người mắc một số vấn đề sức khỏe nhất định

Cảnh báo đối với những người bị u tủy thượng thận: Không dùng minoxidil nếu bạn đang bị u tủy thượng thận. Căn bệnh này làm gây tăng huyết áp.

Cảnh báo cho các nhóm đối tượng khác

Đối với phụ nữ mang thai: Cục kiểm soát Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã đưa ra một hệ thống phân loại thuốc dựa trên tính an toàn khi dùng trong thai kỳ. Theo đó, minoxidil được xếp vào nhóm C, có nghĩa là:

1. Các nghiên cứu trên động vật đã chỉ ra thuốc có thể gây ra tác dụng phụ có hại cho bào thai khi mẹ dùng thuốc.
2. Chưa có đủ nghiên cứu trên người để xác định ảnh hưởng của thuốc đến thai nhi.

Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn đang mang thai hoặc có ý định mang thai. Chỉ nên sử dụng minoxidil trong thai kỳ khi lợi ích lớn hơn rủi ro. Hãy báo ngay cho bác sĩ nếu bạn có thai trong thời gian dùng minoxidil.

Đối với phụ nữ đang cho con bú: Minoxidil có thể đi vào sữa mẹ và gây ra những vấn đề nghiêm trọng ở trẻ bú mẹ. Hãy cho bác sĩ biết nếu bạn đang cho con bú để bác sĩ kê thuốc phù hợp.

Đối với người cao tuổi: Khi có tuổi, cơ thể xử lý thuốc chậm hơn. Nếu dùng liều bình thường, minoxidil sẽ tồn tại trong cơ thể lâu hơn. Do đó, đối với người lớn tuổi, bác sĩ có thể sẽ kê liều thấp hơn hoặc điều chỉnh lịch dùng thuốc.

Dạng bào chế, hàm lượng và liều dùng

Liều dùng, dạng thuốc và tần suất dùng thuốc sẽ phụ thuộc vào:

• Tuổi tác
• Mục đích sử dụng thuốc
• Mức độ nghiêm trọng của tình trạng cần điều trị
• Các bệnh lý khác đang mắc
• Phản ứng sau khi dùng liều đầu tiên

Dạng bào chế và hàm lượng

Thuốc gốc: Minoxidil

• Dạng bào chế: viên nén
• Các mức hàm lượng: 2,5mg và 10mg

Liều dùng để điều trị tăng huyết áp

Liều dùng cho người lớn (từ 18 – 64 tuổi)

• Liều khởi đầu thông thường là 5mg, uống một lần mỗi ngày.
• Bác sĩ có thể tăng liều lên 10mg, 20mg và sau đó là 40mg, uống một hoặc nhiều lần mỗi ngày, tùy vào tình trạng.
• Liều dùng tối đa là 100mg một lần một ngày.
• Bác sĩ có thể kê thuốc chẹn beta-adrenergic và thuốc lợi tiểu để dùng kèm minoxidil.

Liều dùng cho trẻ 12 – 17 tuổi

• Liều khởi đầu thông thường là 5mg, uống một lần mỗi ngày.
• Bác sĩ có thể tăng liều lên 10mg, 20mg và sau đó là 40mg, uống một hoặc nhiều lần mỗi ngày, tùy vào tình trạng.
• Liều dùng tối đa là 100mg một lần một ngày.
• Bác sĩ có thể kê thuốc chẹn beta-adrenergic và thuốc lợi tiểu để trẻ dùng kèm minoxidil.

Liều dùng cho trẻ 0 – 11 tuổi

Liều khởi đầu phụ thuộc vào cân nặng của trẻ. Liều dùng là 0,2mg/kg, uống một lần mỗi ngày.

Liều dùng tối đa là 50mg, uống một lần mỗi ngày.

Liều dùng cho người cao tuổi (65 tuổi trở lên)

Hiện chưa có khuyến nghị cụ thể về liều dùng cho người lớn tuổi. Khi có tuổi, cơ thể xử lý thuốc chậm hơn. Nếu dùng liều bình thường, minoxidil sẽ tồn tại trong cơ thể lâu hơn. Do đó, đối với người lớn tuổi, bác sĩ có thể sẽ kê liều thấp hơn hoặc điều chỉnh lịch dùng thuốc.

Dùng thuốc đúng cách

Minoxidil được sử dụng lâu dài. Người bệnh cần phải dùng thuốc đúng cách để tránh gặp phải những vấn đề không mong muốn.

Nếu không dùng thuốc: Tình trạng tăng huyết áp sẽ không được kiểm soát. Huyết áp cao kéo dài sẽ làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Nếu ngừng dùng thuốc đột ngột: Huyết áp sẽ tăng trở lại (có thể tăng đột ngột). Điều này làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ. Không được tự ý ngừng dùng minoxidil hay bất kỳ loại thuốc điều trị tăng huyết áp kê đơn nào.

Nếu dùng thuốc không đều: Tình trạng tăng huyết áp sẽ không cải thiện hoặc thậm chí còn có thể trở nên nặng hơn. Có thể bạn sẽ không cảm thấy sự khác biệt nhưng nếu dùng thuốc không đều, huyết áp sẽ không được kiểm soát tốt. Điều này làm tăng nguy cơ đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.

Nếu uống quên thuốc: Hãy uống ngay khi nhớ ra. Nhưng nếu chỉ còn vài giờ nữa là đến giờ uống liều tiếp theo, hãy bỏ qua liều đã quên và uống liều tiếp theo như bình thường. Không uống gộp hai liều cùng một lúc để bù lại liều đã quên. Điều này có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm.

Nếu dùng thuốc quá liều: Dùng minoxidil quá liều có thể gây tụt huyết áp nguy hiểm. Hãy báo ngay cho bác sĩ nếu lỡ uống thuốc quá liều.

Làm sao để biết thuốc có hiệu quả hay không? Bạn có thể sẽ không cảm nhận thấy sự khác biệt sau khi dùng minoxidil nhưng huyết áp sẽ được kiểm soát tốt hơn. Hãy dùng thuốc đúng cách. Bạn có thể đánh giá hiệu quả của thuốc bằng cách đo huyết áp.

Lưu ý quan trọng khi dùng thuốc

Cách dùng thuốc

• Có thể bẻ hoặc nghiền viên thuốc.

Bảo quản

• Bảo quản minoxidil ở nhiệt độ từ 20°C (68°F) đến 25°C (77°F).
• Không được để thuốc trong tủ đông.
• Tránh xa ánh sáng.
• Không bảo quản thuốc ở những nơi ẩm ướt như phòng tắm.
• Không để thuốc ngoài trời khi thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh.

Theo dõi huyết áp

Nếu có thể, bạn nên mua máy đo huyết áp và tự đo tại nhà thường xuyên.

Theo dõi lâm sàng

Bạn sẽ phải tái khám 6 – 12 tháng một lần để bác sĩ đánh giá hiệu quả của minoxidil. Khi đi tái khám, bạn sẽ phải làm các xét nghiệm sau:

• Xét nghiệm điện giải và đo cân nặng. Minoxidil có thể làm tăng nồng độ natri trong máu và tích nước. Điều này có thể dẫn đến suy tim sung huyết. Bác sĩ sẽ kê thuốc lợi tiểu cùng với minoxidil để ngăn ngừa tình trạng này.

Ngoài ra có thể còn phải thực hiện các xét nghiệm sau đây, tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng thể khi bắt đầu dùng minoxidil:

• Xét nghiệm nước tiểu để đánh giá khả năng đào thải nước dư thừa. Tích nước trong cơ thể có thể dẫn đến suy tim.
• Xét nghiệm chức năng thận.
• Các phương pháp đánh giá chức năng tim, gồm có chụp X-quang lồng ngực, siêu âm tim và đo huyết áp.