Hút thuốc có làm tăng cholesterol trong máu không?

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), những người hút thuốc có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn từ 2 đến 4 lần và nguy cơ đột quỵ cao hơn gấp đôi so với những người không hút thuốc.

Sự gia tăng nguy cơ này chủ yếu là do khói thuốc lá chứa hàng nghìn hóa chất có thể làm hỏng mạch máu và làm tăng nồng độ cholesterol. Điều này khiến cơ thể khó loại bỏ cholesterol xấu ra khỏi máu và làm cho cholesterol tích tụ trong động mạch.

Bài viết này sẽ giải thích tác hại của việc hút thuốc lá đối với mức cholesterol và những gì cần làm để cải thiện sức khỏe tim mạch.

Cholesterol là gì?

Cholesterol là một chất dạng sáp giống chất béo có trong máu.

Cơ thể sử dụng cholesterol để tạo ra tế bào, sản xuất hormone và tiêu hóa thức ăn. Cơ thể con người tự tạo ra đủ lượng cholesterol cần thiết nhưng cũng hấp thụ cholesterol từ thực phẩm.

Chế độ ăn nhiều chất béo có thể làm tăng nồng độ cholesterol trong máu nhưng ngoài ra còn nhiều nguyên nhân khác cũng có thể dẫn đến tình trạng cholesterol máu cao (tăng cholesterol máu), gồm có di truyền và hút thuốc lá.

Có hai loại cholesterol là lipoprotein mật độ thấp (LDL) và lipoprotein mật độ cao (HDL).

LDL được gọi là cholesterol xấu vì quá nhiều LDL trong máu sẽ gây ra tình trạng xơ vữa động mạch. Điều này khiến cho động mạch hẹp lại và làm tăng nguy cơ:

• nhồi máu cơ tim
• đột quỵ
• bệnh động mạch ngoại biên

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), mức LDL cholesterol bình thường là dưới 100 miligam trên decilit (mg/dL).

HDL được gọi là cholesterol tốt vì HDL đưa LDL đến gan, nơi LDL được đào thải ra khỏi cơ thể.

Trái ngược với LDL cholesterol, nồng độ HDL cholesterol cần được duy trì ở mức cao. Mức HDL bình thường ở nam giới là trên 40 mg/dL và ở nữ giới là trên 50 mg/dL.

Mức cholesterol toàn phần bình thường là dưới 200 mg/dL.

Cách duy nhất để biết mức cholesterol là xét nghiệm lipid máu, hay còn gọi là xét nghiệm mỡ máu. Người bình thường nên làm xét nghiệm này vài năm một lần nhưng những người có chỉ số cholesterol cao hoặc có các yếu tố nguy cơ gây ra tình trạng này nên xét nghiệm thường xuyên hơn.

Hút thuốc lá ảnh hưởng như thế nào đến mức cholesterol?

Hút thuốc gây ra nhiều tác hại cho cơ thể. Hút thuốc gây tổn thương phổi và làm tăng nguy cơ mắc bệnh hen suyễn, bệnh phổi và ung thư phổi.

Không chỉ ảnh hưởng đến phổi, hút thuốc còn tác động xấu đến sức khỏe tim mạch.

Phổi hấp thụ các chất hóa học có trong khói thuốc lá. Những chất này gây ra nhiều thay đổi như:

• Giảm nồng độ HDL
• Tăng nồng độ LDL
• Làm cho máu đặc và dính hơn, từ đó dễ hình thành cục máu đông hơn
• Làm hỏng nội mạc động mạch và các mạch máu khác
• Khiến cho thành mạch máu dày lên và hẹp lại

Ngoài ra, nghiên cứu đã phát hiện ra rằng một hợp chất tên là acrolein trong khói thuốc lá có tác động mạnh đến mức cholesterol trong cơ thể.

Acrolein ngăn cản HDL vận chuyển LDL ra khỏi động mạch và đến gan.

Điều này có nghĩa là hút thuốc không chỉ làm tăng nồng độ LDL trong máu mà còn làm suy giảm khả năng đảo ngược tổn hại do LDL gây ra của HDL cholesterol.

Hút thuốc có làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim không?

Tác hại của việc hút thuốc không chỉ dừng lại ở làm tăng cholesterol trong máu. Hút thuốc còn làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Hút thuốc có thể làm tăng nồng độ LDL cholesterol và làm giảm nồng độ HDL cholesterol. Theo thời gian, điều này có thể dẫn đến tình trạng viêm ở mạch máu, bao gồm động mạch và gây hình thành mảng xơ vữa trong động mạch.

Mảng xơ vữa có thể cứng lại và vỡ ra, dẫn đến hình thành cục máu đông và đột quỵ.

Mảng xơ vữa thu hẹp động mạch, khiến cho tim khó bơm máu đi khắp cơ thể hơn. Điều này khiến tim phải làm việc nhiều hơn và làm giảm lưu lượng máu đến tất cả các vùng của cơ thể.

Những thay đổi này có thể dẫn đến bệnh động mạch vành hay còn gọi là bệnh tim mạch vành. Đây là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu.

Hút thuốc và cholesterol máu cao không phải là những yếu tố nguy cơ duy nhất gây bệnh tim mạch. Các yếu tố nguy cơ khác còn có:

• Tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch
• Béo phì
• Tuổi tác cao
• Chế độ ăn uống không lành mạnh

Tuy nhiên, hút thuốc là một trong những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được. Bỏ thuốc lá có thể cải thiện mức cholesterol và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Tổn thương tim do hút thuốc có phục hồi được không?

Những tổn thương tim do hút thuốc gây ra sẽ phục hồi sau khi cai thuốc. Trên thực tế, tim thường phục hồi khá nhanh sau khi cai thuốc.

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), một phần ba số ca tử vong do bệnh động mạch vành mỗi năm là do hút thuốc. Trung bình, những người hút thuốc có tuổi thọ ngắn hơn 10 năm so với những người không hút thuốc.

Việc bỏ thuốc có tác động tích cực đến sức khỏe. Theo thời gian, những tổn thương mà thuốc lá gây ra cho mạch máu và tim sẽ biến mất:

• Sau 1 năm cai thuốc, nguy cơ mắc bệnh tim mạch và nhồi máu cơ tim sẽ giảm một nửa.
• Sau 15 năm, nguy cơ mắc bệnh tim mạch và nhồi máu cơ tim sẽ giảm xuống bằng với người chưa bao giờ hút thuốc.
• Một nghiên cứu phát hiện ra rằng trong vòng 1 năm sau khi cai thuốc, mức HDL ở những người từng hút thuốc sẽ trở lại mức tương đương với người không hút thuốc.

Ngoài cải thiện mức cholesterol và sức khỏe tim mạch, bỏ thuốc lá còn mang lại nhiều lợi ích khác cho sức khỏe.

Ví dụ, các rễ thần kinh ở mũi và miệng bắt đầu phát triển trở lại trong vòng 48 giờ đầu cai thuốc. Điều này sẽ giúp khôi phục khứu giác và vị giác, những giác quan vốn bị tổn hại do hút thuốc.

Khi bỏ hút thuốc, nồng độ oxy trong máu sẽ tăng lên, điều này có nghĩa là các tế bào và mô sẽ có nhiều năng lượng hơn. Mức oxy được cải thiện còn giúp tăng cường chức năng miễn dịch và giảm viêm, nhờ đó giúp phòng ngừa các bệnh do nhiễm trùng như cảm lạnh, cúm…

Bỏ thuốc lá còn giúp giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư, gồm có:

• Ung thư phổi
• Ung thư não
• Ung thư bàng quang
• Ung thư vòm họng

Các biện pháp cai thuốc lá

Cai thuốc lá là một việc không đơn giản. Hút thuốc gây nghiện thông qua hai cơ chế: nghiện hóa chất (nicotine) và nghiện hành vi (cầm, đốt và rít thuốc).

Nhưng bạn hoàn toàn có thể vượt qua cả hai điều này. Cai thuốc lá là điều cần thiết để giảm nguy cơ mắc cholesterol cao, bệnh tim mạch và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Vì vậy, hãy cố gắng cai thuốc càng sớm càng tốt.

Nếu không thể tự cai thuốc, bạn có thể thử các biện pháp hỗ trợ sau đây:

• Thuốc kê đơn: những loại thuốc như varenicline và bupropion làm thay đổi các chất hóa học trong não để giảm cơn thèm thuốc và các triệu chứng cai thuốc lá.
• Liệu pháp thay thế nicotine: bạn có thể chọn miếng dán, kẹo cao su, viên ngậm hoặc xịt mũi nicotine. Những sản phẩm này cung cấp nicotine mà không chứa các hóa chất độc hại trong khói thuốc lá. Liệu pháp thay thế nicotine giúp làm giảm các triệu chứng cai thuốc.

Tóm tắt bài viết

Hút thuốc không chỉ gây hại cho phổi mà còn có thể ảnh hưởng lớn đến sức khỏe tim mạch.

Hút thuốc lá làm tăng nồng độ LDL hay cholesterol xấu trong máu và làm giảm HDL hay cholesterol tốt.

Nồng độ LDL cholesterol cao có thể dẫn đến xơ vữa động mạch và khiến động mạch bị hẹp lại. Điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Sự kết hợp của hút thuốc và cholesterol cao đặc biệt có hại cho tim mạch. Bỏ thuốc lá có thể làm giảm mức cholesterol, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và mang lại nhiều lợi ích khác cho sức khỏe.