U vàng quanh mắt: Nguyên nhân và cách điều trị

Nồng độ chất béo (lipid) trong máu quá cao có thể gây hình thành các nốt màu vàng quanh mí mắt. Tình trạng này được gọi là u vàng mi mắt. Những nốt màu vàng này ban đầu có thể không gây hại nhưng có thể tăng dần theo thời gian và gây đau. Đó cũng có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Triệu chứng u vàng mi mắt

U vàng mi mắt là những cục chất béo màu vàng tích tụ dưới da ở phía bên trong của mí mắt trên và dưới. Các nốt vàng này chứa chất béo hay lipid, bao gồm cả cholesterol, và thường hình thành đối xứng ở khu vực giữa mắt và mũi.

U vàng mi mắt không ảnh hưởng đến khả năng chớp mắt, nhắm và mở mắt nhưng các nốt vàng có thể to lên theo thời gian và gây khó chịu. Thông thường, u vàng mi mắt không cần phải loại bỏ trừ khi gây khó chịu hoặc ảnh hưởng đến thẩm mỹ.

Nguyên nhân gây u vàng mi mắt

Bất kỳ ai cũng có thể bị tích tụ cholesterol quanh mắt. Nhưng tình trạng này đa phần xảy ra ở những người bị rối loạn lipid máu, có nghĩa là nồng độ chất béo trong máu cao hơn bình thường, bao gồm triglyceride và một số dạng cholesterol.

Có nhiều loại rối loạn lipid máu:

• Tăng cholesterol máu: cholesterol toàn phần trên 200 mg/dL
• Tăng triglyceride máu: triglyceride trên 150 mg/dL
• Mức lipoprotein mật độ thấp (LDL) cao: LDL trên 100 mg/dL
• Mức lipoprotein mật độ cao (HDL) thấp: HDL dưới 40 mg/dL

Có nhiều yếu tố có thể làm tăng nguy cơ rối loạn lipid máu và dẫn đến u vàng mi mắt. Một số yếu tố trong đó không thể thay đổi được, ví dụ như di truyền trong khi một số có thể thay đổi, ví dụ như thói quen lối sống và tác dụng phụ của thuốc.

Một số rối loạn di truyền có thể làm tăng nguy cơ u vàng mi mắt:

• Thiếu hụt lipoprotein lipase có tính gia đình (lipoprotein lipase là loại enzyme phân hủy lipid)
• Tăng triglyceride máu có tính gia đình
• Tăng cholesterol máu có tính gia đình

Các yếu tố về lối sống có thể làm tăng nguy cơ rối loạn lipid máu và u vàng mi mắt:

• Chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa và ít chất béo không bão hòa
• Uống quá nhiều rượu bia
• Không tập thể dục
• Thừa cân
• Chế độ ăn ít chất xơ
• Hút thuốc

Các loại thuốc có thể làm tăng nguy cơ u vàng mi mắt:

• Thuốc chẹn beta
• Thuốc tránh thai đường uống
• Thuốc chứa estrogen
• Corticoid
• Retinoid
• Thuốc lợi tiểu thiazid
• Thuốc ức chế protease
• Steroid đồng hóa
• Thuốc chống động kinh

Một số bệnh lý như bệnh thận, suy giáp và đái tháo đường cũng có thể làm tăng nồng độ lipid trong máu và gây tích tụ cholesterol quanh mắt. Và cũng có nhiều trường hợp rối loạn lipid máu không xác định được nguyên nhân.

Phương pháp chẩn đoán bệnh u vàng mi mắt

Bác sĩ có thể chẩn đoán u vàng mi mắt dựa trên đánh giá bằng mắt vì u vàng mi mắt có hình dạng đặc biệt. Tuy nhiên, vẫn phải làm xét nghiệm máu để đo nồng độ LDL, HDL, triglyceride và apolipoprotein B100. Kết quả xét nghiệm sẽ giúp xác định u vàng mi mắt có phải do rối loạn lipid máu gây ra hay không.

Điều trị u vàng mi mắt

Các phương pháp điều trị u vàng mi mắt:

• Thủ thuật cắt bỏ: bác sĩ cắt bỏ các nốt vàng quanh mắt bằng lưỡi dao rất nhỏ. Đây thường là lựa chọn đầu tiên để điều trị u vàng mi mắt. Thường mất ít nhất bốn tuần để phục hồi sau thủ thuật.
• Áp hóa chất: thấm hóa chất vào một mảnh giấy và áp lên nốt vàng. Phương pháp này có thể loại bỏ u vàng mi mắt mà không để lại nhiều sẹo.
• Áp lạnh: cần thực hiện nhiều lần để loại bỏ hết u vàng quanh mắt. Phương pháp này có thể để lại sẹo và làm thay đổi sắc tố da.
• Đốt bằng laser: ưu điểm là ít xâm lấn hơn thủ thuật cắt bỏ và có tỷ lệ thành công cao. Tuy nhiên, phương pháp này có thể làm thay đổi sắc tố da.
• Đốt bằng điện kết hợp với áp lạnh.

Dù điều trị bằng phương pháp nào thì cũng phải theo dõi sát sao trong quá trình phục hồi. Nếu gặp phải bất kỳ tác dụng bất lợi nào thì cần báo cho bác sĩ. U vàng mi mắt có tỷ lệ tái phát cao, đặc biệt là nếu phẫu thuật cắt bỏ hoặc bị tăng lipid máu nghiêm trọng.

Nguyên nhân gốc rễ gây bệnh u vàng mi mắt là do rối loạn lipid máu, do đó cần phải điều chỉnh lối sống để kiểm soát nồng độ lipid trong máu và ngăn ngừa tình trạng tái phát.

• Điều chỉnh chế độ ăn. Hạn chế chất béo bão hòa sao cho calo từ chất béo bão hòa chiếm dưới 9% tổng lượng calo nạp vào hàng ngày.
• Tăng lượng chất xơ.
• Ăn nhiều protein hơn, đặc biệt là các nguồn protein thực vật chứa ít calo, ít chất béo và nhiều chất xơ, chẳng hạn như các loại đậu và đậu phụ.
• Hạn chế rượu bia. Phụ nữ không nên uống quá 10g cồn mỗi ngày và nam giới không nên uống quá 20g. 10g cồn nguyên chất tương đương 355ml bia hoặc 120ml rượu vang hoặc 45ml rượu mạnh.
• Bỏ thuốc lá.
• Thay chất béo xấu trong chế độ ăn bằng chất béo không bão hòa đơn và chất béo không bão hòa đa nhưng cũng không nên ăn quá nhiều chất béo.
• Tập cardio cường độ vừa phải 3 buổi mỗi tuần, mỗi buổi 30 phút, kết hợp 2 buổi tập kháng lực

Nếu thay đổi lối sống không có tác dụng, bạn có thể cần phải dùng thuốc để giảm triglyceride hoặc cholesterol.

Biến chứng

U vàng mi mắt là chất béo tích tụ xung quanh mắt. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở độ tuổi trung niên và người cao tuổi. U vàng mi mắt thường không gây đau và không ảnh hưởng đến thị lực nhưng có thể to lên và gây khó chịu nếu không được điều trị.

Rối loạn lipid máu – nguyên nhân gây u vàng mi mắt - có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn theo thời gian. Một nghiên cứu đã tìm thấy mối liên hệ giữa bệnh u vàng mi mắt và bệnh tim mạch, bao gồm xơ vữa động mạch nghiêm trọng .

Có nhiều phương pháp điều trị u vàng mi mắt, gồm có thủ thuật cắt bỏ, áp hóa chất, áp lạnh và đốt bằng laser. Cần kết hợp các phương pháp điều trị này với điều chỉnh thói quen sống để kiểm soát nồng độ lipid trong máu và ngăn bệnh tái phát.