Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính có tiên lượng ra sao?

Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính không có bất kỳ triệu chứng nào ở giai đoạn đầu. Đây là một tình trạng có thể đe dọa đến tính mạng nhưng tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính có thể chữa khỏi. Điều quan trọng là phải điều trị càng sớm càng tốt.

Đọc tiếp để tìm hiểu về các triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính.

Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?

Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính xảy ra khi cục máu đông vẫn đang gây tắc nghẽn động mạch trong phổi.

Thuyên tắc phổi là khi cục máu đông từ một nơi khác trong cơ thể di chuyển đến phổi. Cục máu đông thường xuất phát từ tĩnh mạch ở chân.

Ở phổi, cục máu đông bít mạch máu, làm tăng sức cản máu. Điều này làm tăng huyết áp.

Các phương pháp điều trị có thể làm tan cục máu đông. Nhưng nếu không điều trị, cục máu đông sẽ vẫn tồn tại trong mạch máu và có thể trở thành chất tương tự như mô sẹo.

Theo thời gian, mạch máu bị tắc nghẽn sẽ làm giảm lưu lượng máu đến phổi. Tình trạng này cũng có thể làm cho các mạch máu khác trong cơ thể bị thu hẹp lại.

Kết quả là phổi không nhận được đủ máu giàu oxy. Điều này gây tổn thương phổi và các cơ quan khác trong cơ thể. Cuối cùng, tình trạng có thể dẫn đến suy tim.

Triệu chứng tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính

Thông thường, tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính không có triệu chứng ở giai đoạn đầu. Các triệu chứng thường chỉ xuất hiện khi bệnh tiến triển nặng.

Các triệu chứng thường gặp của tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính gồm có:

• Khó thở
• Nhanh mệt khi vận động
• Mệt mỏi
• Sưng ở bàn chân và mắt cá chân
• Bụng to
• Ho
• Đau ngực
• Tim đập nhanh
• Ho ra máu

Khi bệnh trở nên nghiêm trọng, người bệnh sẽ gặp khó khăn hoặc thậm chí là không thể thực hiện ngay cả những công việc nhẹ nhàng nhất.

Nguyên nhân gây tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính

Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính là một loại tăng áp động mạch phổi, xảy ra do do cục máu đông nằm trong động mạch phổi trong thời giân dài. Nguyên nhân chính xác gây ra tình trạng này vẫn chưa được xác định rõ nhưng có thể là do:

• Thuyên tắc phổi nghiêm trọng hoặc tái phát. Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính có thể là biến chứng của thuyên tắc phổi nghiêm trọng hoặc tái phát. Tuy nhiên, khoảng 25% người mắc tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính không có tiền sử thuyên tắc phổi.
• Huyết khối tĩnh mạch sâu. Thuyên tắc phổi thường là do huyết khối tĩnh mạch sâu (cục máu đông hình thành trong tĩnh mạch ở sâu trong cơ thể).
• Bệnh động mạch nguyên phát. Vấn đề về động mạch có thể dẫn đến tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính.
• Rối loạn chức năng nội mô. Tình trạng này xảy ra khi mạch máu bị suy yếu và không còn khả năng co giãn, dẫn đến bệnh động mạch vành.

Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính gồm có:

• Tiền sử cục máu đông
• Hội chứng tăng đông máu
• Bệnh tuyến giáp
• Đã phẫu thuật cắt lá lách
• Ung thư
• Máy tạo nhịp tim bị nhiễm trùng
• Bệnh viêm ruột

Tuy nhiên, nhiều trường hợp tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính không xác định được nguyên nhân và không có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào.

Phương pháp chẩn đoán tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính

Vì tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính giai đoạn đầu thường không có triệu chứng nên rất khó chẩn đoán. Tình trạng này lại thường xảy ra từ từ.

Để chẩn đoán tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính, bác sĩ thường sử dụng các công cụ chẩn đoán sau:

• Khai thác bệnh sử và các triệu chứng.
• Khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ kiểm tra xem người bệnh có bị đau, sưng hay các triệu chứng khác hay không.
• Chụp X-quang lồng ngực. Sử dụng bức xạ để tạo ra hình ảnh phổi, tim, mạch máu và các cấu trúc xung quanh.
• Siêu âm tim. Sử dụng sóng âm để tạo hình ảnh động trong thời gian thực của tim. Siêu âm tim giúp đánh giá sự lưu thông máu trong tim.
• Xạ hình thông khí tưới máu phổi. Sử dụng công nghệ hạt nhân tiên tiến để đo lưu lượng không khí và máu trong phổi.
• Chụp động mạch phổi. Cho phép đánh giá các mạch máu trong phổi. Quá trình thực hiện gồm có chụp CT hoặc MRI để tạo ra hình ảnh các mạch máu.
• Thông tim phải. Thủ thuật này được thực hiện để kiểm tra khả năng bơm máu của tim. Sự kết hợp thông tim phải và chụp động mạch phổi là “tiêu chuẩn vàng” để chẩn đoán tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính.

Điều trị tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính

Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính là tình trạng có thể đe dọa đến tính mạng. Điều quan trọng là người bệnh phải điều trị càng sớm càng tốt. Các phương pháp điều trị gồm có:

Thuốc và liệu pháp oxy

Các loại thuốc thường được dùng để điều trị tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính gồm có:

• Thuốc làm loãng máu hay thuốc chống đông máu
• Thuốc lợi tiểu để loại bỏ nước dư thừa trong cơ thể

Ngoài ra có thể cần đến liệu pháp oxy. Các phương pháp điều trị này có thể sẽ được duy trì sau khi phẫu thuật.

Trong những trường hợp không thể phẫu thuật, bác sĩ có thể kê một loại thuốc có tên là riociguat. Người bệnh cũng có thể cần dùng thuốc này nếu bệnh vẫn tiếp diễn sau khi phẫu thuật.

Lấy huyết khối động mạch phổi

Đây là thủ thuật loại bỏ cục máu đông khỏi động mạch phổi. Đây là một phương pháp điều trị chính cho bệnh tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính.

Nong động mạch phổi bằng bóng

Trong trường hợp người bệnh không thể phẫu thuật lấy huyết khối, một giải pháp thay thế là nong động mạch phổi bằng bóng.

Trong thủ thuật, bác sĩ đưa một ống thông nhỏ có gắn bóng ở đầu vào động mạch bị hẹp hoặc tắc nghẽnn, sau đó làm phồng quả bóng để mở rộng động mạch. Điều này giúp tăng lưu lượng máu vào phổi và cải thiện hô hấp.

Tỷ lệ mắc tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính

Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính là một tình trạng rất hiếm gặp. Chỉ có khoảng 1 đến 5% số người bị thuyên tắc phổi gặp phải tình trạng này. Ở dân số nói chung, tỷ lệ bị tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính là 3 đến 30 trên 1 triệu người.

Tuy nhiên, một tổng quan tài liệu vào năm 2019 cho biết rằng rất nhiều trường hợp tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính không được chẩn đoán. Lý do là vì bệnh có các triệu chứng không đặc hiệu. Điều này có nghĩa là tỷ lệ mắc tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính trong thực tế cao hơn so với con số được báo cáo.

Khi nào cần đi khám?

Những người mắc thuyên tắc phổi cần tái khám định kỳ theo lịch hẹn để theo dõi tình trạng bệnh và phát hiện sớm biến chứng nếu có.

Người bệnh cũng nên đi khám khi gặp các triệu chứng sau:

• Khó thở
• Mệt mỏi dai dẳng
• Sưng kéo dài ở bàn chân, mắt cá chân hoặc bụng phình to
• Ho dai dẳng
• Ho ra máu
• Đau ngực
• Tim đập nhanh

Tiên lượng của người bị tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính

Nếu không được điều trị, tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính có thể dẫn đến tử vong trong vòng 1 đến 3 năm.

Tuy nhiên, tình trạng này có thể chữa khỏi. Lấy huyết khối động mạch phổi là phương pháp điều trị hiệu quả nhất. Thủ thuật này có thể chữa khỏi tới 2/3 số ca tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính.

Điều này giúp làm tăng khả năng sống sót lâu dài, cải thiện khả năng thở và khả năng hoạt động thể chất. Tỷ lệ sống sót sau 10 năm là hơn 70%.

Khoảng 10 đến 15% số người đã phẫu thuật lấy huyết khối động mạch phổi vẫn gặp các triệu chứng. Những trường hợp này cần phải tiếp tục điều trị để ngăn ngừa suy tạng.

Phòng ngừa tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính

Thực hiện các biện pháp giảm nguy cơ thuyên tắc phổi sẽ giúp ngăn ngừa tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính.

Các cách để giảm nguy cơ gồm có:

• Đi khám định kỳ nếu có cục máu đông và dùng thuốc đều đặn
• Tuân thủ điều trị khi bị thuyên tắc phổi
• Sử dụng vớ y khoa hoặc bơm hơi áp lực ngắt quãng khi phải nằm viện dài ngày.
• Thay đổi tư thế thường xuyên khi phải ngồi lâu. Cố gắng đứng lên đi lại mỗi 1 - 2 giờ.

Tóm tắt bài viết

Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính là một biến chứng của thuyên tắc phổi – tình trạng cục máu đông từ nơi khác trong cơ thể gây tắc nghẽn và làm tăng huyết áp trong động mạch phổi. Đây là tình trạng hiếm gặp, có thể đe dọa đến tính mạng nhưng có thể chữa khỏi.

Tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính thường xảy ra trong những trường hợp thuyên tắc phổi nghiêm trọng hoặc tái đi tái lại. Các yếu tố làm tăng nguy cơ gặp phải tình trạng này là tăng đông máu, bệnh tuyến giáp, cắt bỏ lá lách, bệnh viêm ruột, ung thư và máy tạo nhịp tim bị nhiễm trùng.

Thủ thuật lấy huyết khối là phương pháp tốt nhất để điều trị tăng áp phổi do thuyên tắc huyết khối mạn tính. Phương pháp này có thể cải thiện khả năng sống sót về lâu dài và chất lượng cuộc sống cho người bệnh.