Nên dùng loại statin nào để giảm cholesterol?

Statin, còn được gọi là thuốc ức chế HMG-CoA reductase, là nhóm thuốc kê đơn có tác dụng làm giảm cholesterol.

Statin ngăn chặn HMG-CoA reductase - một loại enzyme cần thiết cho quá trình tổng hợp cholesterol. Điều này làm giảm cholesterol toàn phần, bao gồm cả lipoprotein mật độ thấp (LDL) hoặc còn gọi là “cholesterol xấu” nhưng lại làm tăng lipoprotein mật độ cao (HDL), hay cholesterol tốt. Những thay đổi này giúp làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Loại statin đầu tiên được phê duyệt và bán ra thị trường là lovastatin (được phê duyệt tại Hoa Kỳ vào năm 1987). Sau đó đã có thêm nhiều loại statin khác được phát triển và phê duyệt.

Statin là thuốc đường uống (dạng viên nang hoặc viên nén). Bên cạnh các loại thuốc chỉ chứa statin còn có những loại thuốc kết hợp chứa statin cùng với một hoặc nhiều hoạt chất khác.

Danh sách thuốc statin

Các thuốc statin đã được phê duyệt gồm có:

• atorvastatin
• fluvastatin
• lovastatin
• pravastatin
• rosuvastatin canxi
• simvastatin

Một số loại thuốc kết hợp chứa statin là Caduet (chứa amlodipine và atorvastatin) và Vytorin (chứa simvastatin và ezetimibe).

Nên chọn loại statin nào?

Mỗi loại statin có cường độ khác nhau, có nghĩa là hiệu quả giảm LDL và cholesterol toàn phần khác nhau.

Một số loại statin đã được chứng minh là có thể làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ ở những người chưa từng gặp phải những biến cố tim mạch này. Sử dụng statin trong những trường hợp này được gọi là dự phòng cấp 1 hay dự phòng ban đầu (primary prevention). Sử dụng statin để ngăn ngừa tái phát nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ được gọi là dự phòng cấp 2 hay dự phòng thứ cấp.

Bác sĩ thường chỉ kê thuốc kết hợp statin khi người bệnh cần dùng hai loại thuốc trở lên. Ví dụ, nếu mức cholesterol không cải thiện sau một thời gian dùng statin, bác sĩ có thể kê thuốc kết hợp statin + ezetimibe.

Bác sĩ sẽ lựa chọn loại statin dựa trên các yếu tố như:

• Tuổi tác của người bệnh
• Các vấn đề sức khỏe khác mà người bệnh đang mắc
• Chỉ số cholesterol
• Khả năng dung nạp statin
• Các loại thuốc khác mà người bệnh đang dùng

Tuổi tác

Mặc dù rất hiếm nhưng trẻ em cũng có thể bị cholesterol cao. Điều này đa phần là do rối loạn di truyền. Mỗi loại statin phù hợp cho những nhóm tuổi khác nhau:

• atorvastatin, dùng cho trẻ em từ 10 – 17 tuổi
• fluvastatin, dùng cho trẻ em từ 10 – 16 tuổi (đối với bé gái, chỉ dùng khi đã có kinh nguyệt ít nhất 1 năm)
• lovastatin, dùng cho trẻ em từ 10 – 17 tuổi (đối với bé gái, chỉ dùng khi đã có kinh nguyệt ít nhất 1 năm)
• pravastatin, dùng cho trẻ em từ 8 – 18 tuổi
• rosuvastatin, dùng cho trẻ em từ 7 – 17 tuổi
• simvastatin, dùng cho trẻ em từ 10 – 17 tuổi

Vấn đề sức khỏe

Các vấn đề sức khỏe hoặc nguy cơ mắc các bệnh lý khác cũng là yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn thuốc. Bác sĩ có thể kê statin cường độ cao nếu người bệnh:

• đang mắc bệnh tim mạch
• có chỉ số LDL quá cao (190 mg/dL trở lên)
• từ 40 đến 75 tuổi, mắc bệnh tiểu đường và LDL từ 70 mg/dL đến 189 mg/dL
• từ 40 đến 75 tuổi, LDL từ 70 mg/dL đến 189 mg/dL và có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch

Hai loại statin cường độ cao là atorvastatin và rosuvastatin.

Nếu người bệnh không dung nạp được statin cường độ cao hoặc bị bệnh tiểu đường và có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp, bác sĩ sẽ kê những loại statin cường độ vừa:

• atorvastatin
• fluvastatin
• lovastatin
• pravastatin
• rosuvastatin
• simvastatin

Bên cạnh đó còn có statin cường độ thấp, đó là những loại statin dưới đây khi dùng ở liều thấp:

• fluvastatin
• lovastatin
• pravastatin
• simvastatin

Một số loại statin tan trong nước trong khi một số lại tan trong chất béo.

Những loại statin tan trong nước là rosuvastatin và pravastatin. Những loại tan trong chất béo là atorvastatin, simvastatin và lovastatin.

Đặc tính tan trong nước hay chất béo là một yếu tố cần cân nhắc khi lựa chọn statin. Những loại tan trong nước thường ít gây tác dụng phụ hơn so với loại tan trong chất béo.

Các loại thuốc khác đang dùng

Việc lựa chọn statin còn phụ thuộc vào các loại thuốc khác mà người bệnh đang dùng. Người bệnh cần cho bác sĩ biết về tất cả các loại thuốc đang dùng, bao gồm cả thuốc không kê đơn, thực phẩm chức năng và thảo dược.

Nếu người bệnh đang phải dùng nhiều loại thuốc, bác sĩ sẽ kê những loại statin ít có nguy cơ tương tác với thuốc khác, chẳng hạn như pravastatin và rosuvastatin.

Statin có thể tương tác với bưởi, amiodarone và gemfibrozil.

Không phải ai cũng dùng được statin. Những người không nên dùng statin là:

• Phụ nữ đang mang thai
• Phụ nữ đang cho con bú
• Người đang mắc bệnh gan

Xét nghiệm cholesterol máu trong thời gian dùng thuốc

Cholesterol cao thường không có triệu chứng nên bạn sẽ không thể dựa trên triệu chứng để đánh giá hiệu quả của statin. Bạn cần làm xét nghiệm máu định kỳ để theo dõi mức cholesterol cũng như đánh giá hiệu quả của thuốc. Thông thường phải sau 2 – 4 tuần thì statin mới phát huy hiệu quả tốt đa.

Hãy báo cho bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nào trong thời gian dùng statin. Có thể bác sĩ sẽ điều chỉnh liều dùng, đổi sang loại statin khác hoặc kê một loại thuốc hạ cholesterol khác không phải statin.

Tóm tắt bài viết

Statin là một nhóm thuốc hạ cholesterol. Các loại thuốc này giúp giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Bác sĩ sẽ xác định loại statin phù hợp dựa trên các yếu tố như vấn đề sức khỏe khác đang mắc, các loại thuốc khác đang dùng, độ tuổi và khả năng dung nạp statin.