Không dung nạp statin là gì? Khắc phục bằng cách nào?

Statin được dùng cho những người bị tăng cholesterol máu, nhất là những người có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch. Những loại thuốc này ức chế một loại enzyme tham gia sản xuất cholesterol, nhờ đó làm giảm mức cholesterol và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Tuy nhiên, không phải ai cũng dùng được statin. Một số người mắc chứng không dung nạp statin. Trong những trường hợp này, việc dùng statin sẽ gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và thậm chí là gây nguy hiểm.

Không dung nạp statin là gì?

Không dung nạp statin (statin intolerance) là khi một người gặp phải tác dụng bất lợi khi dùng statin.

Vào năm 2022, Hiệp hội Lipid Quốc gia Hoa Kỳ (the National Lipid Association - NLA) đã công bố định nghĩa rõ ràng hơn về chứng không dung nạp statin, đó là “tình trạng gặp phải một hoặc nhiều tác dụng bất lợi khi dùng statin, có thể giải quyết hoặc cải thiện khi giảm liều hoặc ngừng thuốc. Theo NLA, chứng không dung nạp statin được chia thành hai cấp độ là:

• Không dung nạp hoàn toàn, nghĩa là hoàn toàn không dùng được statin, bất kể liều dùng là bao nhiêu
• Không dung nạp một phần, nghĩa là không thể dùng được mức liều cần thiết để điều trị cholesterol cao

NLA lưu ý rằng tiêu chí để kết luận chứng không dung nạp statin là phải dùng ít nhất hai loại statin, trong đó có một loại ở liều dùng hàng ngày thấp nhất.

Triệu chứng không dung nạp statin

Không dung nạp statin có nhiều triệu chứng khác nhau.

Tác dụng phụ thường gặp nhất của statin là các vấn đề về cơ, được gọi chung là bệnh cơ do statin, trong đó đau cơ hoặc chuột rút là phổ biến nhất. Ngoài ra còn có viêm cơ và co thắt cơ. Mặc dù hiếm gặp nhưng statin còn có thể gây tình trạng độc tính cơ – đây là một tác dụng phụ rất nghiêm trọng.

Ngoài những vấn đề về cơ, các triệu chứng khác của chứng không dung nạp statin còn có:

• Đau đầu
• Khó tiêu (rối loạn tiêu hóa)
• Buồn nôn
• Rụng tóc
• Rối loạn cương dương

Nhiều vấn đề sức khỏe cũng có các triệu chứng tương tự. Do đó, bác sĩ sẽ yêu cầu xét nghiệm và lấy thông tin về bệnh sử để xác định nguyên nhân gây ra các triệu chứng. Người bệnh sẽ phải làm xét nghiệm kiểm tra nồng độ một số chất trong máu và có thể phải đổi thuốc hoặc giảm liều để xem các triệu chứng có thuyên giảm hay không.

Những ai có nguy cơ bị không dung nạp statin?

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ không dung nạp statin:

• Là phụ nữ
• Là người Châu Á
• Đang mắc một số bệnh lý, chẳng hạn như bệnh lý thần kinh cơ, bệnh thận hoặc bệnh gan
• Uống nhiều rượu
• Tập thể dục cường độ cao
• Uống nước ép bưởi

Không dung nạp statin có nguy hiểm không?

Không dung nạp statin có thể làm tăng mức cholesterol và dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng hơn, gồm có tăng nguy cơ xảy ra biến cố tim mạch như nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Điều trị không dung nạp statin

Nhiều tác dụng phụ của statin có liên quan đến liều dùng.

Bác sĩ có thể giảm liều dùng thuốc để xem các triệu chứng có cải thiện hay không. Bác sĩ có thể kê liều thấp hơn hoặc giảm số ngày dùng thuốc trong tuần.

Bên cạnh đó, điều chỉnh lối sống cũng là điều cần thiết. Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp giảm cholesterol một cách tự nhiên và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Nếu giảm liều không có tác dụng thì sẽ phải đổi loại statin khác. Có nhiều loại statin và nguy cơ tác dụng phụ của mỗi loại là khác nhau. Bác sĩ cũng có thể sẽ kê một loại thuốc hạ cholesterol khác không phải statin.

Các loại thuốc thay thế cho statin

Ngoài việc điều chỉnh lối sống hoặc chuyển sang loại statin khác, bác sĩ cũng có thể sẽ kê một loại thuốc hạ cholesterol khác thay cho statin. Đây là những loại thuốc mới được đưa vào sử dụng trong những năm gần đây.

Mặc dù hầu hết thuốc điều trị cholesterol cao đều là thuốc đường uống nhưng cũng có một số loại thuốc tiêm. Các loại thuốc hạ cholesterol khác gồm có:

• Thuốc ức chế PCSK9. Thuốc ức chế proprotein convertase subtilisin/kexin type 9 (PCSK9) là một lựa chọn thay thế cho statin. Đây là một nhóm thuốc mới, đòi hỏi phải tiêm định kỳ. Một tổng quan nghiên cứu vào năm 2019 phát hiện ra rằng thuốc ức chế PCSK9 có hiệu quả hơn statin trong việc giảm cholesterol, mang lại lợi ích tương đương statin cho sức khỏe tim mạch và nguy cơ tác dụng phụ thấp hơn statin. Một số loại thuốc trong nhóm này là: alirocumab (Praluent), evolocumab (Repatha) và inclisiran (Leqvio).
• Ezetimibe (Zetia). Loại thuốc này thuộc nhóm thuốc ức chế hấp thu cholesterol có chọn lọc, có tác dụng làm giảm cholesterol toàn phần và LDL cholesterol ở những người mắc một số bệnh liên quan đến cholesterol cao hoặc có tiền sử gia đình.
• Axit bempedoic (BDA). Đây là một loại thuốc đường uống, dùng một lần mỗi ngày có tác dụng làm giảm LDL cholesterol.

Một nghiên cứu vào năm 2021 cho thấy rằng một vài loại thuốc trong số này có thể hiệu quả tương đương hoặc thậm chí hiệu quả hơn statin, tùy thuộc vào mức cholesterol. Tuy nhiên, đây là những loại thuốc mới và cần nghiên cứu thêm để xác định lợi ích, rủi ro cũng như những ưu, nhược điểm so với statin.