Statin có thể gây mất trí nhớ hay không?

Tài liệu hướng dẫn về thuốc điều trị cholesterol của Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cũng như trang thông tin của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) không cho thấy mất trí nhớ là một tác dụng phụ của statin.

Cho đến hiện tại, chưa có bằng chứng cho thấy statin có thể gây mất trí nhớ. Một số nghiên cứu cũ thậm chí còn cho thấy tác dụng ngược lại.

Mối liên hệ giữa statin và mất trí nhớ

Mặc dù theo FDA, có báo cáo cho rằng người dùng statin gặp phải hiện tượng mất trí nhớ nhưng các nghiên cứu vẫn chưa tìm thấy bằng chứng xác thực cho điều này. Ngược lại, một số nghiên cứu còn chỉ ra rằng statin có thể giúp ngăn ngừa bệnh Alzheimer và các dạng sa sút trí tuệ khác.

Trong một bài đánh giá nghiên cứu năm 2020, các nhà khoa học đã xem xét nhiều nghiên cứu khác nhau về statin và nguy cơ sa sút trí tuệ. Kết quả không cho thấy statin làm tăng nguy cơ mắc sa sút trí tuệ. Thậm chí, statin còn có thể giúp phòng ngừa tình trạng này.

Các nhà khoa học cho rằng điều này có thể do một số loại sa sút trí tuệ xuất phát từ tình trạng tắc nghẽn mạch máu nhỏ trong não và statin có khả năng giúp cải thiện vấn đề tắc nghẽn đó.

Tuy vậy, vẫn còn một số tranh cãi về việc liệu statin có ảnh hưởng đến trí nhớ không.

Một bài đánh giá năm 2023 chỉ ra rằng các nghiên cứu quy mô nhỏ có kết quả trái ngược nhau: có nghiên cứu ghi nhận ảnh hưởng tích cực, có nghiên cứu lại ghi nhận ảnh hưởng tiêu cực. Nhưng khi phân tích dữ liệu quy mô lớn, dài hạn, không tìm thấy mối liên hệ đáng kể giữa statin và việc suy giảm nhận thức.

Theo ACC, người lớn tuổi dùng statin không có sự khác biệt về tốc độ suy giảm trí nhớ hoặc nhận thức so với người không dùng statin.

Ngoài ra, nghiên cứu còn cho thấy statin có thể giúp cải thiện trí nhớ ở những người mắc bệnh tim mạch. Tuy nhiên, ở những người không mắc bệnh tim mạch, việc dùng hay không dùng statin không tạo khác biệt đáng kể về trí nhớ.

Mặc dù phần lớn các nghiên cứu đều khẳng định statin không gây mất trí nhớ nưng một số người vẫn có thể gặp tác dụng phụ này. Nếu bạn cảm thấy trí nhớ bị ảnh hưởng khi dùng statin, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn cụ thể. Không nên tự ý ngưng thuốc hoặc thay đổi liều mà không có chỉ định của bác sĩ.

Ngoài ra, FDA đã xác nhận rằng một số trường hợp người dùng gặp hiện tượng mất trí nhớ và lú lẫn, nhưng những triệu chứng này thường ở mức nhẹ và hồi phục sau khi ngưng dùng thuốc.

Những yếu tố khác ảnh hưởng đến trí nhớ

Có rất nhiều loại thuốc và bệnh lý khác có thể ảnh hưởng đến trí nhớ. Vì vậy, nếu bạn cảm thấy bản thân bị suy giảm trí nhớ, ngay cả khi đang dùng statin, nguyên nhân vẫn có thể là do yếu tố khác.

Thuốc

Mất trí nhớ có thể là tác dụng phụ của nhiều loại thuốc, đặc biệt là các thuốc tác động lên chất dẫn truyền thần kinh trong não.

Ví dụ, nghiên cứu cho thấy các thuốc làm rối loạn chất dẫn truyền acetylcholine có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như Alzheimer. Acetylcholine là chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến trí nhớ và khả năng học tập.

Một số thuốc có thể gây ảnh hưởng đến trí nhớ bao gồm:

• Thuốc chống trầm cảm nhóm SSRI
• Thuốc chống lo âu
• Thuốc điều trị huyết áp cao
• Thuốc trị mất ngủ
• Thuốc kháng histamine
• Metformin

Việc sử dụng đồng thời nhiều loại thuốc cũng có thể làm tăng nguy cơ gặp tác dụng phụ như lú lẫn hoặc mất trí nhớ.

Các triệu chứng đi kèm thường gặp bao gồm:

• Lú lẫn
• Khó tập trung
• Hay quên
• Khó thực hiện các hoạt động hằng ngày

Ngoài ra vẫn còn nhiều nguyên nhân khác dẫn đến mất trí nhớ với biểu hiện rất khác nhau.

Tình trạng sức khỏe

Một số bệnh lý có thể ảnh hưởng đến trí nhớ bao gồm:

• Trầm cảm
• Lo âu
• Nhiễm trùng đường tiểu
• Các bệnh tim và thận
• Thời kỳ mãn kinh
• Chấn thương đầu
• Thiếu hụt dinh dưỡng (đặc biệt là vitamin B12)
• Đột quỵ
• Rối loạn tuyến giáp (suy giáp hoặc cường giáp)
• Sa sút trí tuệ, bệnh Alzheimer

Phòng ngừa mất trí nhớ

Bạn có thể phòng ngừa tình trạng mất trí nhớ bằng cách duy trì một số thói quen sinh hoạt lành mạnh. Nếu muốn giảm nguy cơ gặp vấn đề về trí nhớ, hãy cân nhắc thay đổi lối sống theo hướng tích cực hơn.

Các biện pháp có thể thực hiện bao gồm:

• Duy trì đều đặn các hoạt động thể chất và hoạt động cải thiện tinh thần
• Giao tiếp, tương tác xã hội thường xuyên
• Sắp xếp công việc, cuộc sống một cách khoa học
• Ngủ đủ giấc
• Ăn uống đầy đủ, cân đối và lành mạnh

Kiểm soát tình trạng mất trí nhớ

Việc điều trị mất trí nhớ sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra tình trạng này. Ví dụ, mất trí nhớ do thuốc chống trầm cảm sẽ được xử lý khác với mất trí nhớ do sa sút trí tuệ.

Trong một số trường hợp, mất trí nhớ có thể hồi phục khi điều trị nguyên nhân gốc rễ gây ra tình trạng. Nếu statin là nguyên nhân gây ảnh hưởng đến trí nhớ, việc đổi sang loại thuốc khác có thể giúp cải thiện vấn đề này.

Kết luận

Statin là loại thuốc hiệu quả trong việc giảm cholesterol và cải thiện sức khỏe tim mạch, tuy nhiên vẫn tiềm ẩn một số rủi ro. Mặc dù có trường hợp phản ánh bị mất trí nhớ khi dùng statin nhưng hiện vẫn chưa có bằng chứng xác thực cho thấy statin gây ra tình trạng này.

Nếu nghi ngờ statin đang ảnh hưởng đến trí nhớ của mình, hãy trao đổi với bác sĩ để được đưa ra lời khuyên về việc điều chỉnh liều dùng hoặc chuyển sang loại thuốc khác phù hợp hơn.