Phân biệt thuốc tiêu sợi huyết, thuốc chống đông máu và thuốc chống kết tập tiểu cầu

Cục máu đông có thể gây nguy hiểm đến tính mạng nhưng có những cách để phòng ngừa và điều trị cục máu đông. Thuốc tiêu sợi huyết và thuốc chống đông máu là hai thuốc có thể giúp điều trị cục máu đông.

Vậy thuốc tiêu sợi huyết và thuốc chống đông máu có gì khác nhau?

Thuốc tiêu sợi huyết có tác dụng gì?

Thuốc tiêu sợi huyết (thrombolytic drug) hay còn gọi là thuốc tiêu fibrin (fibrinolytic drug) được sử dụng trong những trường hợp khẩn cấp để nhanh chóng làm tan cục máu đông có thể đe dọa tính mạng.

Thuốc tiêu sợi huyết kích hoạt plasminogen, một loại protein trong gan. Khi được kích hoạt, plasminogen tạo ra plasmin, một loại enzyme máu. Plasmin nhanh chóng phân hủy fibrin, các protein dạng sợi kết dính tiểu cầu và tạo nên cục máu đông.

Thuốc tiêu sợi huyết có thể được truyền qua đường tĩnh mạch hoặc đưa trực tiếp vào cục máu đông qua ống thông.

Các loại thuốc tiêu sợi huyết

Ví dụ về thuốc tiêu sợi huyết:

• tenecteplase
• alteplase
• streptokinase

Thuốc chống đông máu có tác dụng gì?

Thuốc chống đông máu (anticoagulant) hay thuốc làm loãng máu là những loại thuốc được dùng để ngăn ngừa cục máu đông. Hầu hết thuốc chống đông máu là thuốc đường uống.

Khi chúng ta bị thương và chảy máu, các yếu tố đông máu trong huyết tương làm cho máu đặc lại và hình thành cục máu đông để ngăn mất máu quá nhiều. Thuốc chống đông máu ức chế hoạt động của các yếu tố đông máu này.

Khác với thuốc tiêu sợi huyết, thuốc chống đông máu không làm tan cục máu đông mà thay vào đó là ngăn cục máu đông phát triển to thêm.

Các loại thuốc chống đông máu

Ví dụ về thuốc chống đông máu:

• warfarin
• eliquis
• dabigatran
• heparin

Thuốc chống kết tập tiểu cầu có tác dụng gì?

Thuốc chống kết tập tiểu cầu (antiplatelet drug) là những loại thuốc được dùng để ngăn ngừa hình thành cục máu đông. Những loại thuốc này có cơ chế tác dụng khác thuốc chống đông máu.

Khi chúng ta bị chảy máu, tiểu cầu - những mảnh tế bào cực nhỏ - dính lại với nhau và tạo thành cục máu đông. Thuốc chống kết tập tiểu cầu ngăn tiểu cầu kết dính với nhau.

Aspirin là một trong những loại thuốc chống kết tập tiểu cầu được sử dụng phổ biến nhất.

Khi nào cần dùng thuốc tiêu sợi huyết, thuốc chống đông máu và thuốc chống kết tập tiểu cầu?

Thuốc tiêu sợi huyết

Thuốc tiêu sợi huyết được dùng trong những trường hợp khẩn cấp, chẳng hạn như nhồi máu cơ tim, đột quỵ hay thuyên tắc phổi cấp tính (cục máu đông trong phổi).

Thuốc chống đông máu

Thuốc chống đông máu được dùng cho mục đích phòng ngừa. Những loại thuốc này được dùng cho những người có nguy cơ cao bị cục máu đông hoặc đang có cục máu đông nhỏ để ngăn cục máu đông to thêm. Những người mắc các bệnh dưới đây có thể cần dùng thuốc chống đông máu:

• Huyết khối tĩnh mạch sâu cấp tính (cục máu đông trong tĩnh mạch sâu)
• Thuyên tắc phổi
• Rung nhĩ (một loại rối loạn nhịp tim)
• Dị tật tim bẩm sinh
• Đã thay van tim
• Nguy cơ cao bị cục máu đông do phẫu thuật, mang thai hoặc điều trị ung thư

Thuốc chống kết tập tiểu cầu

Thuốc chống kết tập tiểu cầu thường được dùng để ngăn ngừa nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Những người có một trong các vấn đề dưới đây có thể cần dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu.

• Từng bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ
• Đau thắt ngực
• Bệnh động mạch vành
• Bệnh mạch máu ngoại biên

Sự khác biệt giữa thuốc chống đông máu và thuốc chống kết tập tiểu cầu

Thuốc chống đông máu và thuốc chống kết tập tiểu cầu là hai nhóm thuốc làm loãng máu (blood-thinner). Cả hai đều có tác dụng ngăn máu đông lại nhưng theo các cơ chế nhau.

Thuốc chống đông máu ngăn sự hình thành cục máu đông bằng cách ngăn cản hoạt động các yếu tố đông máu trong huyết tương. Thuốc chống kết tập tiểu cầu ngăn tiểu cầu trong máu dính lại với nhau.

Có thể dùng thuốc tiêu sợi huyết và thuốc chống đông máu cùng nhau không?

Theo nghiên cứu vào năm 2019 được công bố bởi Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), những người dùng thuốc chống đông máu có thể dùng thuốc tiêu sợi huyết. Tuy nhiên, có nhiều loại thuốc chống đông máu và thuốc tiêu sợi huyết. Bác sĩ sẽ kê những loại thuốc phù hợp nhất cho người bệnh. Trong thời gian dùng thuốc do bác sĩ kê, người bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc mới nào.

Tóm tắt bài viết

Thuốc tiêu sợi huyết, thuốc chống đông máu và thuốc chống kết tập tiểu cầu được sử dụng để làm tan hoặc ngăn ngừa cục máu đông. Thuốc tiêu sợi huyết được dùng trong trường hợp khẩn cấp để nhanh chóng loại bỏ cục máu đông. Thuốc chống đông máu và thuốc chống kết tập tiểu cầu được dùng để phòng ngừa cục máu đông.