Có thể điều trị cholesterol cao mà không cần dùng thuốc không?

Chế độ ăn uống và tập thể dục có đủ để giảm cholesterol không?

Để biết được mức cholesterol của bản thân, bạn cần phải làm xét nghiệm mỡ máu hay còn gọi là xét nghiệm lipid máu. Xét nghiệm này cho biết mức:

• lipoprotein mật độ cao (HDL), được gọi là “cholesterol tốt”
• lipoprotein mật độ thấp (LDL), được gọi là “cholesterol xấu”
• non-HDL cholesterol (cholesterol không phải HDL)

Xét nghiệm lipid máu còn cho biết nồng độ triglyceride, một loại chất béo khác có trong máu.

Cholesterol cao có nghĩa là chỉ số LDL hoặc non-HDL cholesterol cao hoặc cả hai. LDL, non-HDL cholesterol và triglyceride cao sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Điều chỉnh chế độ ăn uống và tập thể dục là những biện pháp điều trị bước đầu cho tình trạng cholesterol cao. Đôi khi, chỉ cần ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn là có thể làm giảm mức LDL và tăng mức HDL.

Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, nhất là những người có tiền sử gia đình bị cholesterol cao, điều chỉnh chế độ ăn uống và tập thể dục là chưa đủ để điều trị tình trạng cholesterol cao.

Khi nào cần dùng thuốc để điều trị cholesterol cao?

Bác sĩ thường kê thuốc điều trị cholesterol cao khi:

• người bệnh có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch hoặc đã từng bị bệnh tim mạch, chẳng hạn như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ
• chỉ số LDL trên 190 mg/dL
• người bệnh bị tiểu đường (người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ bị bệnh tim mạch cao hơn gấp 2 đến 4 lần so với người không bị tiểu đường)
• chỉ số LDL trên 70 mg/dL và người bệnh có tiền sử bệnh tim mạch do xơ vữa động mạch, gồm có:
  • Nhồi máu cơ tim
  • Đau thắt ngực
  • Hẹp động mạch vành

Triglyceride trên 200 mg/dL cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Chỉ số triglyceride trên 500 mg/dL làm tăng nguy cơ viêm tụy. Bác sĩ sẽ kê thuốc điều trị nếu chỉ số triglyceride trong phạm vi này.

Một trường hợp nữa cũng thường phải dùng thuốc là người có tiền sử gia đình bị cholesterol cao, được gọi là tăng cholesterol máu có tính gia đình. Trong những trường hợp này, thay đổi lối sống là không đủ để giảm nồng độ cholesterol trong máu.

Các loại thuốc điều trị cholesterol cao

Statin

Statin là một nhóm thuốc điều trị cholesterol cao có tác dụng làm giảm LDL cholesterol và giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Những loại thuốc này ức chế một loại enzyme mà cơ thể cần để tạo ra cholesterol, nhờ đó làm giảm nồng độ cholesterol trong máu.

Statin dành cho những người có mức cholesterol cao, từng bị nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ, hoặc có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch.

Thuốc ức chế PCSK9

Thuốc ức chế PCSK9 là một nhóm điều trị cholesterol cao thế hệ mới.

PCSK9 là một loại protein trong gan ngăn gan loại bỏ LDL trong máu. Thuốc ức chế PCSK9 sẽ chặn PCSK9 và nhờ đó giúp gan loại bỏ LDL khỏi máu.

Hiện có hai loại thuốc ức chế PCSK9 đã được phê duyệt là alirocumab và evolocumab. Cả hai đều là thuốc tiêm, cần tiêm 2 đến 4 tuần một lần để kiểm soát mức LDL cholesterol.

Nếu chỉ số LDL cholesterol vẫn cao sau một thời gian dùng statin, bác sĩ có thể sẽ chỉ định thuốc ức chế PCSK9.

SiRNA

SiRNA (small interfering RNA) là nhóm thuốc điều trị cholesterol cao mới nhất có tác dụng ngăn cản quá trình sản xuất PCSK9.

SiRNA ngăn cản quá trình dịch mã RNA thông tin PCSK9, điều này dẫn đến giảm lượng PCSK9 và giảm mức LDL.

Inclisiran (Leqvio) là loại thuốc đầu tiên trong nhóm này. Inclisiran đã được chứng minh là có thể làm giảm 30 đến 46% nồng độ LDL trong máu sau 1 năm. Loại thuốc này được tiêm cách 6 tháng một lần.

Các loại thuốc điều trị cholesterol cao khác

Statin là loại thuốc điều trị cholesterol cao được sử dụng phổ biến nhất. Trong trường hợp người bệnh không dung nạp statin, bác sĩ sẽ kê các loại thuốc hạ cholesterol khác, chẳng hạn như:

• Fibrat
• Niacin
• Thuốc ức chế hấp thu cholesterol (ezetimibe)
• Thuốc ức chế citrate lyase (axit bempedoic)
• Thuốc gắn axit mật (cholestyramine)
• Dầu cá

Nếu chỉ số LDL và triglyceride đều cao (trên 500 mg/dL), người bệnh có thể sẽ phải dùng một trong những loại thuốc này cùng với statin.

Thuốc điều trị cholesterol cao có an toàn không?

Các loại thuốc điều trị cholesterol cao nói chung đều an toàn.

Tuy nhiên, tất cả các loại thuốc đều có thể tác dụng phụ. Ví dụ, statin có thể gây đau nhức cơ (bệnh cơ), đau đầu, vấn đề về tiêu hóa và rối loạn giấc ngủ.

Một số tác dụng phụ hiếm gặp nhưng nghiêm trọng hơn là tổn thương gan hoặc thận. Người bệnh có thể phải làm xét nghiệm chức năng gan và thận trong thời gian dùng thuốc.

Nếu thuốc gây tác dụng phụ, bác sĩ sẽ giảm liều hoặc kê loại thuốc điều trị cholesterol cao khác.

Statin còn có thể làm tăng lượng đường trong máu. Tuy nhiên, ngay cả ở những người bị bệnh tiểu đường, lợi ích mà statin mang lại vẫn lớn hơn rủi ro. Statin giúp làm giảm mức LDL, giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ.

Các nhóm thuốc điều trị cholesterol cao khác cũng có tác dụng phụ. Hãy báo cho bác sĩ khi gặp tác dụng phụ. Không nên tự ý ngừng thuốc.

Có cần phải dùng thuốc điều trị cholesterol cao suốt đời không?

Một số người có thể kiểm soát cholesterol bằng chế độ ăn uống, tập thể dục và kiểm soát cân nặng mà không cần dùng thuốc hoặc có thể ngừng thuốc sau một thời gian sử dụng.

Tuy nhiên, những người có tiền sử gia đình bị cholesterol cao hoặc có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch có thể phải dùng thuốc hạ cholesterol suốt đời.

Cho dù dùng thuốc thì vẫn phải duy trì lối sống lành mạnh để kiểm soát mức cholesterol:

• Ăn nhiều chất xơ
• Hạn chế ăn chất béo bão hòa
• Tránh chất béo chuyển hóa
• Tập thể dục đều đặn, ít nhất 150 phút mỗi tuần
• Không hút thuốc
• Uống ít hoặc không uống rượu