Tất tần tật những điều cần biết về suy tim cấp

Suy tim cấp là gì?

Suy tim là khi tim không thể bơm đủ máu để đáp ứng nhu cầu của cơ thể. Tình trạng này có thể là mãn tính, tức là xảy ra từ từ theo thời gian, hoặc cấp tính, nghĩa là xảy ra đột ngột.

Ước tính có khoảng 64 triệu người trên toàn thế giới đang phải sống chung với suy tim. Đây là nguyên nhân chính dẫn đến các trường hợp nhập viện ở những người trên 65 tuổi. Điều này có thể là do người mắc bệnh tim mạch mạn tính hiện nay sống lâu hơn trước, tuy nhiên, theo thời gian, bệnh tim mạn tính này có thể gây tổn thương dần dần cho tim. Chính vì thế, họ cũng phải đối mặt với nguy cơ suy tim cao hơn khi tuổi tác tăng.

Triệu chứng của suy tim cấp

Triệu chứng suy tim cấp có thể là:

• Khó thở, hụt hơi.
• Khó vận động hoặc cảm thấy đau, mệt mỏi, buồn nôn bất thường khi gắng sức.
• Đánh trống ngực hoặc nhịp tim không đều.
• Chóng mặt, cảm giác như sắp ngất.
• Sưng ở tay, chân, hoặc bụng.
• Cảm giác no bất thường dù ăn ít.
• Mệt mỏi.

Nhiều triệu chứng này có thể là do tình trạng tích nước, khi cơ thể tích tụ quá nhiều nước, giữ lại cả lượng nước dư thừa, gây cảm giác nặng nề hoặc uể oải.

Suy tim cấp có thể làm xuất hiện các triệu chứng đột ngột. Tuy nhiên, triệu chứng cũng có thể tiến triển từ từ trước khi người bệnh nhận ra vấn đề.

Các triệu chứng khác của suy tim là:

• Buồn nôn.
• Ho và thở khò khè.
• Khạc đờm màu hồng.
• Khó tập trung.
• Lú lẫn.

Khi nào cần cấp cứu?

Suy tim và đau tim là hai tình trạng khác nhau. Tuy nhiên, suy tim cấp cũng có thể đe dọa đến tính mạng như cơn đau tim. Người bị suy tim cấp thường cần được chăm sóc khẩn cấp tại bệnh viện. Nếu triệu chứng xảy ra đột ngột hoặc tiến triển nặng, hãy gọi 115 hoặc dịch vụ cấp cứu tại địa phương để được trợ giúp.

Nếu không được điều trị, suy tim có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như ngừng tim (tình trạng tim ngừng đập).

Một số người bị suy tim có thể mắc đồng thời nhiều bệnh lý, khiến cho việc xác định nguyên nhân gây ra triệu chứng trở nên khó khăn.

Tuy nhiên, khi gặp các triệu chứng suy tim, tốt nhất là nên đến bác sĩ kiểm tra ngay lập tức. Theo một nghiên cứu năm 2017, điều trị nhanh chóng suy tim cấp sẽ giúp mang lại kết quả tốt hơn.

Các loại suy tim

Tâm thất là các buồng tim có chức năng bơm máu ra khỏi tim, đến phổi và toàn cơ thể. Khi các tâm thất trở nên cứng hoặc mất đàn hồi, chúng không thể giãn đủ để chứa đầy máu trong giai đoạn tim thư giãn. Hoặc nếu cơ tim bị yếu đi hoặc tổn thương, các tâm thất không thể co bóp đủ mạnh để bơm máu hiệu quả trong giai đoạn tim co.

Suy tim ban đầu có thể xảy ra ở bên trái, bên phải hoặc đồng thời ở cả hai bên tim. Các loại suy tim được phân chia tương ứng theo vị trí của buồng tim:

Suy tim trái

Suy tim trái xảy ra khi tâm thất trái bơm máu không hiệu quả. Có hai loại suy tim trái:

• Suy tim tâm thu xảy ra khi tâm thất trái co bóp không đủ mạnh, nghĩa là không thể bơm máu ra khắp cơ thể một cách hiệu quả. Loại này cũng được gọi là suy tim với phân suất tống máu giảm.
• Suy tim tâm trương xảy ra khi tâm thất trái bị cứng lại, không giãn ra đủ để chứa được đầy máu khi tim thư giãn như bình thường. Kết quả là cơ thể sẽ không nhận được đủ lượng máu cần thiết. Loại này cũng được gọi là suy tim với phân suất tống máu bảo tồn.

Suy tim phải

Suy tim phải thường do suy tim trái gây ra. Khi tâm thất trái gặp vấn đề, lưu lượng máu bị thay đổi, sau cùng sẽ dẫn đến tổn thương cho phía bên phải của tim.

Các buồng tim bên phải có nhiệm vụ chuyển máu từ các tĩnh mạch đến phổi. Nếu phía tim phải không thể bơm máu hiệu quả, có thể dẫn đến hiện tượng quá nhiều máu bị tích tụ trong các tĩnh mạch. Điều này có thể gây sưng tấy ở các bộ phận như chân hoặc bụng.

Các cách phân loại suy tim khác

Đôi khi, bác sĩ cũng phân loại suy tim dựa trên việc bệnh nhân có mắc bệnh tim trước đó hay không. Theo đó, có các loại suy tim sau:

• Suy tim mất bù cấp tính

Bệnh nhân suy tim mất bù cấp tính là bệnh nhân suy tim đã mắc bệnh tim từ trước. Đây là loại suy tim cấp phổ biến nhất.

Đôi khi, những người bị suy tim mất bù cấp tính có thể mắc một số tình trạng ảnh hưởng đến tim mạch, vì vậy có thể khó xác định được nguyên nhân chính xác dẫn đến loại suy tim này.

• Suy tim cấp mới xuất hiện (De novo acute HF)

Suy tim cấp mới xuất hiện là loại suy tim ít gặp hơn. "De novo" là thuật ngữ y tế có nghĩa là “lần đầu tiên.” Loại suy tim này chỉ tình trạng bệnh nhân bị suy tim mà chưa từng được chẩn đoán mắc bệnh tim trước đó. Nguyên nhân phổ biến nhất gây suy tim cấp mới xuất hiện là do thiếu máu cung cấp cho tim, gây ra bởi các bệnh lý như xơ vữa động mạch.

Nguyên nhân dẫn đến suy tim cấp

Nhiều tình trạng có thể làm yếu tim hoặc gây tổn thương cho tim theo thời gian và dẫn đến suy tim.

Trong trường hợp suy tim mạn tính, tim cố gắng thích nghi với áp lực gia tăng theo thời gian. Tuy nhiên, khi tim không thể thích nghi được nữa, suy tim cấp sẽ xảy ra.

Ngay cả những người trông khoẻ mạnh cũng có thể bị suy tim cấp do một số tình trạng làm tim bị áp lực đột ngột.

Các nguyên nhân gây suy tim cấp là:

• Bệnh động mạch vành gây hẹp động mạch
• Nhồi máu cơ tim, gây tổn thương cơ tim và thường do bệnh động mạch vành
• Huyết áp cao
• Rối loạn van tim
• Nhịp tim bất thường gây nguy hiểm
• Bệnh tim bẩm sinh (các loại bệnh tim sinh ra đã bị mắc)
• Viêm cơ tim
• Bệnh cơ tim, tình trạng ảnh hưởng đến cơ tim theo thời gian
• Bệnh phổi nặng

Những tình trạng này cũng có thể gây suy tim mạn tính.

Trong một số ít trường hợp, suy tim cấp cũng có thể do các tình trạng như:

• Cường giáp, tình trạng tuyến giáp hoạt động quá mức
• Thiếu máu nghiêm trọng

Các yếu tố nguy cơ gây suy tim

Chỉ một yếu tố nguy cơ cũng có thể dẫn đến suy tim. Vì thế, nếu có nhiều yếu tố kết hợp lại, nguy cơ suy tim sẽ tăng cao hơn.

Các yếu tố nguy cơ bao gồm:

• Tuổi tác
• Béo phì
• Hút thuốc
• Ngưng thở khi ngủ (rối loạn hô hấp khi ngủ)
• Tiểu đường
• Cholesterol cao
• Một số bệnh do virus, như HIV và COVID-19
• Tiền sử bị đau tim
• Bệnh thận mãn tính
• Uống quá nhiều rượu trong thời gian dài
• Sử dụng một số chất ma túy bất hợp pháp, như cocaine
• Hóa trị và xạ trị

Tại Hoa Kỳ, người da đen và người gốc Tây Ban Nha thường mắc suy tim nhiều hơn so với các nhóm chủng tộc hoặc dân tộc khác. Người da đen tại Hoa Kỳ cũng có nguy cơ tử vong do suy tim cao nhất.

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ, xu hướng này có thể do ảnh hưởng từ nạn phân biệt chủng tộc và sự bất công trong chăm sóc y tế.

Chẩn đoán suy tim cấp

Để chẩn đoán suy tim cấp, bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm và đánh giá tình trạng để xác định giai đoạn suy tim. Từ đó, bác sĩ có thể đưa ra được phương pháp điều trị phù hợp.

Các xét nghiệm để chẩn đoán suy tim cấp

Đầu tiên, bác sĩ sẽ đánh giá tiền sử bệnh và tiến hành khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ nghe tim và phổi bằng ống nghe để phát hiện tình trạng tắc nghẽn hoặc nhịp tim bất thường. Sau đó là kiểm tra dấu hiệu tích tụ dịch ở bụng, chân, hoặc tĩnh mạch cổ.

Các xét nghiệm khác:

• Xét nghiệm máu: Bao gồm xét nghiệm BNP (đo hormone chẩn đoán suy tim).
• Điện tâm đồ (ECG/EKG): Gắn điện cực lên da để ghi lại hoạt động điện của tim.
• Kiểm tra gắng sức: Đo hoạt động của tim khi tập thể dục; không khuyến nghị nếu bệnh nhân đã có triệu chứng suy tim.

Các xét nghiệm hình ảnh:

• Chụp X-quang ngực: Giúp bác sĩ kiểm tra tim và phổi.
• Siêu âm tim (echocardiogram): Tạo hình ảnh động của tim để xem vùng nào bị ảnh hưởng.
• Chụp động mạch vành (angiogram): Nếu nghi ngờ động mạch bị tắc nghẽn, bác sĩ sẽ đặt ống thông qua cẳng tay hoặc dưới bẹn để tiêm thuốc cản quang và chụp ảnh động mạch.

Các xét nghiệm hình ảnh bổ sung nếu cần:

• Chụp cộng hưởng từ (MRI) tim: Dùng từ trường và sóng radio để tạo ảnh chi tiết.
• Chụp cắt lớp vi tính (CT) tim: Chụp ảnh tim chi tiết bằng tia X khi bệnh nhân nằm trong máy chụp.

Kết quả tổng hợp sau khi khám lâm sàng và thực hiện các xét nghiệm sẽ giúp bác sĩ đánh giá được sức khỏe tim mạch của bạn.

Các phân loại và giai đoạn suy tim

Nếu được chẩn đoán suy tim, bác sĩ có thể sử dụng các hệ thống phân loại để xác định giai đoạn bệnh. Từ đó có thể áp dụng phương pháp điều trị phù hợp.

Phân loại theo Hiệp hội Tim mạch New York (NYHA):

Dựa trên triệu chứng, suy tim được chia thành 4 cấp độ:

• Cấp độ 1: Không có triệu chứng.
• Cấp độ 2: Hoạt động hàng ngày bình thường, nhưng cảm thấy mệt mỏi hoặc khó thở khi gắng sức.
• Cấp độ 3: Khó khăn cả khi thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Cấp độ 4: Khó thở ngay cả khi nghỉ ngơi.

Phân loại theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (ACC/AHA):

Dựa trên giai đoạn phát triển của bệnh, với các giai đoạn từ A đến D:

• Giai đoạn A: Có nguy cơ suy tim, nghĩa là có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ nhưng chưa có triệu chứng.
• Giai đoạn B: Tiền suy tim. Kết quả xét nghiệm cho thấy có dấu hiệu bệnh tim, nhưng chưa có triệu chứng suy tim.
• Giai đoạn C: Suy tim có triệu chứng, là trường hợp có bệnh tim và đang gặp triệu chứng suy tim.
• Giai đoạn D: Suy tim tiến triển. Ảnh hưởng nghiêm trọng đến cuộc sống và cần điều trị chuyên sâu.

Bác sĩ thường kết hợp hai hệ thống phân loại này để đưa ra kế hoạch điều trị hoặc phòng ngừa suy tim phù hợp.

Các phương pháp điều trị suy tim cấp

Suy tim tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn, nhưng nếu được điều trị thì có thể giúp cải thiện được chất lượng cuộc sống. Suy tim cấp có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ về lâu dài, do đó phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa suy tim tái phát.

Nếu bị suy tim cấp, bạn có thể cần nằm viện cho đến khi tình trạng được ổn định. Trong thời gian này, bạn có thể cần đến liệu pháp oxy và cũng có thể cần bổ sung oxy sau khi xuất viện.

Kế hoạch điều trị sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây suy tim cấp. Trong một số trường hợp, suy tim cấp có thể do suy tim mãn tính chưa được chẩn đoán. Các phương pháp điều trị suy tim cấp và mãn tính thường tương tự nhau.

Phương pháp điều trị suy tim cấp bao gồm sử dụng thuốc, thiết bị y tế, và phẫu thuật.

Thuốc điều trị

Trong nhiều trường hợp, cần kết hợp ít nhất hai loại thuốc để kiểm soát suy tim.

Một số loại thuốc thường được sử dụng:

• Thuốc ức chế men chuyển (ACEi): Giúp làm giãn mạch, giảm huyết áp và cải thiện lưu lượng máu, giúp tim làm việc nhẹ nhàng hơn.
• Thuốc ức chế thụ thể angiotensin (ARBs): Có tác dụng tương tự thuốc ức chế men chuyển, giúp thư giãn mạch máu.
• Thuốc chẹn beta (Beta-blockers): Giảm huyết áp, làm chậm nhịp tim và điều hòa nhịp tim.
• Digoxin (Lanoxin): Tăng cường co bóp tim và làm tim đập chậm hơn.
• Thuốc lợi tiểu (Diuretics): Ngăn ngừa tích tụ dịch trong cơ thể, còn gọi là thuốc nước.
• Thuốc kháng aldosterone: Một loại thuốc lợi tiểu khác, giúp giảm lượng dịch trong cơ thể.

Tùy thuộc vào nguyên nhân suy tim, bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc để điều trị các tình trạng như:

• Cholesterol cao
• Đau ngực
• Huyết khối

Phẫu thuật và cấy thiết bị y tế dưới da

Đôi khi, có thể cần thực hiện phẫu thuật để điều trị suy tim. Bác sĩ có thể sử dụng các thiết bị sau:

• Máy tạo nhịp tim hai buồng (Biventricular pacemaker): Giúp hai bên tim đập đồng bộ bằng cách truyền các xung điện.
• Máy khử rung tim (ICD): Được cấy dưới da như máy tạo nhịp tim, giám sát nhịp tim và điều chỉnh nhịp tim bất thường khi cần.
• Máy bơm tim (Heart pumps): Thiết bị cấy dưới da, chẳng hạn như thiết bị hỗ trợ tâm thất, giúp tim bơm máu khoẻ hơn.

Tùy vào tình trạng sức khỏe tim mạch tổng thể, bác sĩ có thể dùng đến các phương pháp phẫu thuật khác là:

• Thay hoặc sửa van tim: Nếu suy tim do van tim gặp vấn đề, bác sĩ có thể sửa hoặc thay thế van tim.
• Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành (Coronary bypass surgery): Sử dụng mạch máu từ phần khác của cơ thể để tạo đường dẫn mới thay thế động mạch bị tắc.
• Phương pháp ít xâm lấn hơn, như nong mạch vành và đặt stent, cũng có thể được áp dụng.
• Ghép tim: Nếu tình trạng bệnh nặng và các phương pháp điều trị khác không có hiệu quả, bác sĩ có thể đề nghị ghép tim.

Tự quản lý bệnh suy tim

Bạn có thể làm giảm được triệu chứng suy tim và giảm nguy cơ suy tim tái phát bằng cách thực hiện một số các thay đổi trong lối sống.

Nếu bạn hút thuốc, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn về kế hoạch bỏ thuốc. Hút thuốc có nhiều ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tim mạch như:

• Tăng huyết áp
• Làm tim đập nhanh hơn
• Giảm lượng oxy trong máu

Các biện pháp khác nên trao đổi với bác sĩ:

• Điều chỉnh chế độ ăn uống, giảm lượng muối
• Kiểm soát cân nặng nếu bị thừa cân hoặc béo phì
• Thực hiện các biện pháp giảm căng thẳng

Tuân thủ kế hoạch điều trị là điều quan trọng để kiểm soát triệu chứng suy tim và các bệnh lý liên quan.

Chăm sóc giảm nhẹ và chăm sóc cuối đời

Người mắc bệnh nặng như suy tim có thể tiếp cận dịch vụ chăm sóc giảm nhẹ ở bất kỳ giai đoạn nào của bệnh. Chăm sóc giảm nhẹ nhằm hỗ trợ sức khỏe tổng thể và nâng cao chất lượng cuộc sống, có thể kết hợp với các phương pháp điều trị khác.

Đối với tình trạng suy tim nặng, người bệnh có thể chọn chăm sóc cuối đời để nhận hỗ trợ và chăm sóc trong giai đoạn cuối của cuộc đời.

Phòng ngừa suy tim cấp

Có một số yếu tố nguy cơ, chẳng hạn như lão hóa, là không thể tránh được. Tuy nhiên, vẫn có thể phòng ngừa suy tim bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát.

Nhiều biện pháp thay đổi lối sống được khuyến cáo để phục hồi suy tim cũng có thể giúp giảm hoặc loại bỏ các tình trạng dẫn đến suy tim, bao gồm huyết áp cao và cholesterol cao.

Nếu bạn có nguy cơ mắc suy tim, hãy cân nhắc thực hiện các biện pháp sau để bảo vệ sức khỏe tim mạch:

• Duy trì cân nặng hợp lý nếu thừa cân hoặc béo phì.
• Hoạt động thể chất thường xuyên.
• Ăn chế độ dinh dưỡng cân đối, ít thịt đỏ và đường.
• Ngừng hút thuốc nếu đang hút thuốc.
• Học cách quản lý căng thẳng.
• Ngủ đủ giấc.
• Hạn chế uống rượu.
• Quản lý các bệnh lý khác có thể mắc phải.

Hãy tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quyết định thực hiện những thay đổi đáng kể trong chế độ ăn hoặc hoạt động thể chất.

Ngoài ra, kiểm tra sức khỏe định kỳ và thăm khám bác sĩ ngay khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng bất thường nào cũng rất quan trọng. Phát hiện triệu chứng và bắt đầu điều trị sớm sẽ giúp cải thiện tiên lượng bệnh.

Tiên lượng dài hạn

Tiên lượng sẽ phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng thể, nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của suy tim. Bước đầu tiên trong quá trình phục hồi thường là điều trị tại bệnh viện. Thông thường, có thể kiểm soát triệu chứng lâu dài bằng cách sử dụng thuốc tim mạch hoặc cấy các thiết bị y tế dưới da.

Sau khi được chẩn đoán suy tim cấp, hãy tuân thủ nghiêm ngặt kế hoạch điều trị. Theo dõi các triệu chứng suy tim và liên hệ với bác sĩ nếu tình trạng tiến triển xấu đi. Nếu bạn nghi ngờ mình đang bị suy tim cấp, hãy tìm kiếm sự hỗ trợ y tế khẩn cấp.

Mặc dù suy tim không thể chữa khỏi nhưng điều trị có thể giúp làm giảm được triệu chứng và giảm nguy cơ tái phát suy tim sau này.