Đột quỵ não trái là gì? Tiên lượng ra sao?

Đột quỵ xảy ra khi sự lưu thông máu đến một phần não bị gián đoạn do cục máu đông hoặc do một mạch máu trong não bị vỡ. Khi không được cung cấp máu và oxy, các tế bào não ở khu vực đó sẽ chết dần.

Đột quỵ xảy ra ở một phần của não. Vì mỗi vùng não kiểm soát các chức năng khác nhau của cơ thể nên triệu chứng và biến chứng của đột quỵ sẽ tùy thuộc vào vùng não bị ảnh hưởng.

Đột quỵ xảy ra ở bán cầu não trái thường gây ra các vấn đề về kỹ năng ngôn ngữ, ngoài ra còn có thể gây liệt hoặc mất cảm giác ở nửa người bên phải.

Hiện vẫn chưa rõ tỷ lệ bị đột quỵ não trái có cao hơn đột quỵ não phải hay không nhưng các nghiên cứu trước đây đã phát hiện ra rằng đột quỵ não trái xảy ra phổ biến hơn ở những người đang nằm viện.

Triệu chứng của đột quỵ não trái

Đại não - phần chính của não - được chia thành hai nửa là bán cầu não phải và bán cầu não trái.

Đột quỵ xảy ra khi sự lưu thông máu đến một phần não bị gián đoạn. Loại đột quỵ này được gọi là đột quỵ do thiếu máu cục bộ. Đột quỵ do thiếu máu cục bộ là loại đột quỵ phổ biến nhất, chiếm khoảng 87% tổng số ca đột quỵ.

Vỡ mạch máu, khiến máu rò rỉ ra ngoài và chèn ép lên một vùng mô não, cũng có thể dẫn đến đột quỵ. Loại đột quỵ này được gọi là đột quỵ xuất huyết não.

Đột quỵ xảy ra ở một bán cầu não sẽ ảnh hưởng đến nửa bên kia của cơ thể. Ví dụ, đột quỵ ở bán cầu não trái sẽ ảnh hưởng đến nửa người bên phải.

Đột quỵ ở bán cầu não trái thường gây ra các triệu chứng như:

• Tê hoặc liệt ở nửa người bên phải
• Gặp khó khăn khi giao tiếp, bao gồm khó nói và/hoặc khó hiểu lời người khác nói
• Các vấn đề về nhận thức, chẳng hạn như gặp khó khăn trong việc tính toán, tập trung và ra quyết định
• Thay đổi hành vi, chẳng hạn như chậm chạp hơn so với trước

Triệu chứng của đột quỵ não trái và đột quỵ não phải khác nhau như thế nào?

Đột quỵ xảy ra ở bán cầu não trái ảnh hưởng đến nửa bên phải cơ thể và đột quỵ xảy ra ở bán cầu não phải ảnh hưởng đến nửa bên trái của cơ thể.

Đột quỵ não trái đa phần ảnh hưởng đến kỹ năng ngôn ngữ, trong khi đột quỵ não phải thường ảnh hưởng đến khả năng định hướng trong không gian, ví dụ như người bệnh sẽ gặp khó khăn trong việc hiểu cách sử dụng các vật thể, nhận định kích thước của cơ thể so với một khoảng trống hoặc nhận diện chính cơ thể mình.

Đột quỵ não trái nghiêm trọng có thể dẫn đến một tình trạng gọi là chứng mất ngôn ngữ với biểu hiện là nói năng khó khăn và/hoặc khó hiểu lời người khác nói. Các triệu chứng có thể nhẹ hoặc nặng.

Đột quỵ não trái và não phải đều có thể dẫn đến những thay đổi về hành vi. Đột quỵ xảy ra ở bán cầu não trái thường khiến người bệnh trở nên chậm chạp và thận trọng hơn trong các hành động, trong khi đột quỵ xảy ra ở bán cầu não phải thường gây ra những hành động không có mục đích hoặc nhầm lẫn.

Điều trị đột quỵ

Những người bị đột quỵ sẽ phải trải qua quá trình điều trị ban đầu và phục hồi chức năng. Đột quỵ càng được điều trị sớm thì tiên lượng càng khả quan. Đó là lý do tại sao việc nhận biết được các dấu hiệu đột quỵ và hành động nhanh chóng khi có dấu hiệu bất thường là điều rất quan trọng.

Khi thấy bản thân hoặc một người nào đó có dấu hiệu nghi là đột quỵ, hãy gọi cấp cứu ngay. Nhân viên y tế sẽ thực hiện các biện pháp điều trị bước đầu ngay trên xe cứu thương và tiếp tục cho đến khi đến bệnh viện. Việc điều trị sẽ phụ thuộc vào loại đột quỵ.

Điều trị đột quỵ do thiếu máu cục bộ

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ xảy ra khi cục máu đông làm tắc nghẽn động mạch cấp máu cho não. Phương pháp chính để điều trị loại đột quỵ này là tiêm tĩnh mạch chất hoạt hóa plasminogen mô (tPA). Loại thuốc này có tác dụng phá vỡ cục máu đông.

Theo hướng dẫn của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) và Hiệp hội Đột quỵ Hoa Kỳ (ASA), tPA có hiệu quả tốt nhất khi được dùng trong vòng 4,5 giờ kể từ khi bắt đầu có dấu hiệu đột quỵ. tPA sẽ không an toàn đối với những người có nguy cơ chảy máu cao hoặc dùng sau 6 giờ kể từ khi bắt đầu có dấu hiệu đột quỵ.

Điều trị đột quỵ xuất huyết não

Đột quỵ xuất huyết não xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ. Máu rò rỉ vào vùng mô não xung quanh và chèn ép lên các tế bào não, dẫn đến tổn thương não.

Mục tiêu điều trị đột quỵ xuất huyết não là ngăn tình trạng chảy máu và giảm áp lực lên tế bào não. Người bệnh sẽ phải dùng các loại thuốc làm chậm hoặc ngăn chặn chảy máu.

Những trường hợp đột quỵ nghiêm trọng có thể cần phải phẫu thuật để sửa mạch máu bị vỡ và giảm áp lực lên tế bào não.

Phục hồi chức năng sau đột quỵ

Sau khi tình trạng ổn định, người bệnh sẽ bước vào giai đoạn phục hồi chức năng. Quá trình phục hồi chức năng thường bắt đầu diễn ra sau giai đoạn điều trị ban đầu khoảng 1 – 2 ngày, tùy thuộc vào các triệu chứng của cơn đột quỵ và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh.

Trong quá trình phục hồi chức năng, người bệnh sẽ phải học lại các kỹ năng đã mất, gồm:

• Trị liệu ngôn ngữ để cải thiện kỹ năng giao tiếp
• Hoạt động trị liệu để có thể tự mình thực hiện các hoạt động hàng ngày
• Vật lý trị liệu để tăng cường sức mạnh của cơ, cải thiện khả năng chuyển động và phối hợp động tác

Phục hồi sau đột quỵ não trái

Quá trình phục hồi sau đột quỵ não trái hoặc đột quỵ não phải phụ thuộc vào một số yếu tố, gồm có:

• Mức độ tổn thương não
• Thời điểm bắt đầu được điều trị khi bị đột quỵ
• Tuổi tác
• Người bệnh có mắc các bệnh lý mạn tính không

Phục hồi sau đột quỵ là cả một quá trình dài, có thể mất nhiều ngày, nhiều tuần hoặc nhiều năm. Một số người có thể phục hồi hoàn toàn trong khi một số người lại phải sống chung các biến chứng suốt đời.

Những người bị đột quỵ sẽ có nguy cơ cao tiếp tục bị đột quỵ trong tương lai. Đó là lý do tại sao việc kiểm soát các vấn đề sức khỏe làm tăng nguy cơ đột quỵ là điều rất quan trọng, chẳng hạn như:

• Cao huyết áp
• LDL cholesterol cao
• Bệnh tiểu đường
• Rung nhĩ
• Bệnh tim mạch

Thay đổi lối sống, chẳng hạn như tích cực hoạt động thể chất, không hút thuốc, ăn uống lành mạnh và duy trì cân nặng khỏe mạnh cũng là những điều cần thiết để giảm nguy cơ đột quỵ tái phát.

Tóm tắt bài viết

Đột quỵ xảy ra ở bán cầu não trái sẽ ảnh hưởng đến khả năng ngôn ngữ và gây ra các triệu chứng ở nửa người bên phải như yếu cơ và liệt. Đột quỵ não trái còn có thể gây ra các vấn đề về nhận thức và thay đổi hành vi.

Đột quỵ xảy ra ở bán cầu não phải sẽ ảnh hưởng đến nửa người bên trái và có thể làm giảm khả năng định hướng trong không gian.

Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu đột quỵ nào, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Đột quỵ càng được điều trị sớm thì khả năng phục hồi hoàn toàn sẽ càng cao.