Cholesterol tăng đột ngột là do đâu?

Cholesterol là một chất dạng sáp giống như chất béo. Cơ thể cần cholesterol để tạo ra màng tế bào, vitamin D và một số loại hormone.

Cholesterol tự nhiên trong cơ thể được tạo ra ở gan. Gan có thể đáp ứng toàn bộ lượng cholesterol mà cơ thể cần. Tuy nhiên, một số hành vi và vấn đề sức khỏe có thể làm tăng cholesterol trong máu.

Cholesterol trong máu cao gây hại cho sức khỏe. Tình trạng này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.

Nồng độ cholesterol trong máu dưới 200 mg/dL được coi là bình thường và từ 200 mg/dL trở lên được coi là cao.

Dưới đây là những nguyên nhân chính khiến nồng độ cholesterol trong máu tăng nhanh.

1. Uống nhiều cà phê

Do có chứa caffeine nên cà phê có thể khiến huyết áp tăng cao đột ngột. Ngoài ra, uống cà phê còn làm tăng nồng độ cholesterol trong máu.

Trong một nghiên cứu nhỏ kéo dài 1 tuần vào năm 2018, các nhà nghiên cứu đã đánh giá tác động của việc uống espresso (một loại cà phê) hàng ngày ở người trẻ tuổi. Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng những người uống trung bình 4 cốc espresso mỗi ngày có chỉ số cholesterol toàn phần và LDL cholesterol (cholesterol xấu) cao hơn.

Nghiên cứu này còn chỉ ra rằng espresso chứa nhiều diterpene hơn so với cà phê pha bằng phương pháp lọc truyền thuống và cà phê hòa tan. Để tránh bị tăng cholesterol máu, bạn nên hạn chế các loại đồ uống chứa espresso.

2. Căng thẳng

Căng thẳng hay stress có thể làm tăng mức cholesterol.

Căng thẳng tinh thần làm tăng cả LDL và cholesterol toàn phần. Điều này có thể là do sự gia tăng hormone cortisol khi bị căng thẳng. Theo một nghiên cứu được công bố vào năm 2020, mức cortisol cao làm tăng nồng độ cholesterol trong máu.

Để tránh bị cholesterol cao, hãy thử các biện pháp giảm căng thẳng như tập thể dục, thiền và bài tập thở.

3. Hút thuốc lá

Hút thuốc lá cũng là một nguyên nhân khiến nồng độ cholesterol trong máu tăng đột ngột. Thủ phạm làm tăng cholesterol là nicotine – thành phần gây nghiện trong thuốc lá. Nếu bạn đang hút thuốc thì hãy cố gắng cai càng sớm càng tốt. Cai thuốc không chỉ giúp giảm cholesterol mà còn mang lại nhiều lợi ích khác cho sức khỏe.

4. Một số loại thuốc

Sự gia tăng cholesterol trong máu có thể là do một số loại thuốc như:

• thuốc điều trị tăng huyết áp
• thuốc chẹn beta
• danazol
• retinoid
• thuốc chống loạn thần
• thuốc chống co giật
• thuốc ức chế miễn dịch
• thuốc kháng virus
• interferon

Nhìn chung, những loại thuốc này làm thay đổi quá trình chuyển hóa lipid và do đó làm tăng nồng độ cholesterol trong máu. Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc chống loạn thần, còn gây tăng cân và điều này cũng dẫn đến tăng cholesterol máu.

Nếu bạn đang dùng một loại thuốc nào đó và xét nghiệm máu cho thấy chỉ số cholesterol cao thì hãy báo cho bác sĩ kê thuốc. Bác sĩ sẽ điều chỉnh liều dùng hoặc kê loại thuốc khác.

5. Mang thai

Nồng độ cholesterol trong máu tăng từ 30% đến 40% trong thời kỳ mang thai là điều bình thường. Lý do là bởi cholesterol cần thiết cho sự tăng trưởng và phát triển của thai nhi.

Theo một bài báo nghiên cứu công bố vào năm 2021, mức cholesterol cao trong thời kỳ mang thai có liên quan đến sự gia tăng:

• estrogen và progesteron
• lactogen nhau thai người (HPL)
• kháng insulin

Tuy nhiên, cholesterol máu tăng quá nhiều trong thời kỳ mang thai sẽ dẫn đến nhiều vấn đề. Mẹ bầu sẽ phải điều chỉnh chế độ ăn uống và dùng thuốc theo đơn của bác sĩ để đưa cholesterol về mức bình thường.

6. Giảm cân quá nhanh

Một nguyên nhân nữa gây tăng cholesterol máu tạm thời là giảm cân quá nhanh.

Trong một nghiên cứu vào năm 2019, ba tình nguyện viên được yêu cầu thực hiện chế độ ăn rất ít calo và giảm cân nhanh chóng. Chỉ số LDL cholesterol của cả ba người đều tăng cao trong thời gian ngắn trước khi về mức bình thường. Theo các nhà nghiên cứu, điều này có thể là do những thay đổi trong quá trình trao đổi chất.

Nếu bạn muốn giảm cân, hãy điều chỉnh chế độ ăn một cách khoa học và kết hợp với tập thể dục để giảm cân một cách an toàn và tránh gặp phải những vấn đề không mong muốn như tăng cholesterol máu.

Tóm tắt bài viết

Cholesterol máu cao là khi nồng độ cholesterol từ 200 mg/dL trở lên. Điều này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.

Một số hành vi và vấn đề sức khỏe có thể khiến nồng độ cholesterol trong máu tăng đột ngột, ví dụ như uống nhiều cà phê, giảm cân quá nhanh, hút thuốc lá và căng thẳng. Mang thai và dùng một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc điều trị tăng huyết áp, cũng có thể làm tăng cholesterol trong máu nhanh chóng.

Cách duy nhất để biết bản thân có bị cholesterol cao hay không là xét nghiệm máu. Bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị dựa trên nguyên nhân gây tăng cholesterol máu.