Hiểu về ung thư mạch máu

Ung thư xảy ra do sự phân chia không kiểm soát của các tế bào bất thường. Ung thư có thể xảy ra ở hầu hết mọi bộ phận của cơ thể, bao gồm cả mạch máu. Và không chỉ con người mới bị ung thư. Căn bệnh này còn xảy ra ở vật nuôi và nhiều loài động vật hoang dã.

Ung thư hình thành ở nội mạc mạch máu được gọi là sarcoma mạch máu. Bệnh này rất hiếm gặp ở người.

Trong bài viết này, hãy đi tìm hiểu sâu hơn về bệnh ung thư mạch máu ở người, chó và mèo.

Ung thư mạch máu ở người

Sarcoma mạch máu là loại ung thư bắt đầu ở các tế bào nội mạc mạch máu. Đây là một loại ung thư rất hiếm gặp và tiến triển nhanh. Sarcoma mạch máu chiếm khoảng 1 - 2% số ca sarcoma mô mềm ở người. Sarcoma mô mềm chiếm chưa đến 1% tổng số ca ung thư.

Sarcoma mạch máu có thể xảy ra ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, nhưng thường gặp nhất là ở da đầu, mặt và cổ.

Sarcoma mạch máu cũng thường xảy ra ở thành ngực của những bệnh nhân phải xạ trị điều trị ung thư vú.

Triệu chứng, phương pháp điều trị và tiên lượng

Dưới đây là các triệu chứng điển hình, phương pháp điều trị và tiên lượng của người mắc sarcoma mạch máu.

• Triệu chứng: Sarcoma mạch máu xảy ra trên da thường gây ra các vết bầm tím dễ chảy máu và lâu lành. Sarcoma mạch máu ở một cơ quan nội tạng có thể không biểu hiện triệu chứng cho đến khi phát triển to lên.
• Phương pháp điều trị: Phác đồ điều trị thường gồm phẫu thuật kết hợp xạ trị và hóa trị. Các phương pháp điều trị khác gồm liệu pháp nhắm trúng đích và liệu pháp miễn dịch.
• Tiên lượng: Tiên lượng phụ thuộc vào các yếu tố như ung thư bắt đầu ở đâu và đã lan đến đâu. Khoảng một nửa số người mắc sarcoma mạch máu sống thêm chưa đến 16 tháng.

Ung thư mạch máu ở chó

Sarcoma mạch máu chiếm 7% số ca ung thư ở chó. Ung thư có thể hình thành trong mạch máu của da hoặc cơ quan nội tạng. Ở chó, sarcoma mạch máu đa phần xảy ra ở lá lách, tâm nhĩ phải (buồng trên bên phải của tim) và gan.

Triệu chứng, phương pháp điều trị và tiên lượng

Dưới đây là các triệu chứng, phương pháp điều trị và tiên lượng sarcoma mạch máu ở chó.

• Triệu chứng: Trong nhiều trường hợp, sarcoma mạch máu không biểu hiện triệu chứng rõ ràng, ngay cả khi khối u đã phát triển lớn. Tổn thương mạch máu do ung thư có thể gây mất máu dẫn đến tình trạng lờ đờ và yếu ớt. Những triệu chứng này thường xảy ra theo đợt chứ không kéo dài dai dẳng.
• Phương pháp điều trị: Sarcoma mạch máu ở chó đa phần xảy ra ở lá lách. Phương pháp điều trị phổ biến nhất là phẫu thuật cắt bỏ lá lách kết hợp hóa trị.
• Tiên lượng: Sarcoma mạch máu ở chó thường tiến triển rất nhanh và những con chó mắc bệnh này thường có tiên lượng kém. Khoảng một nửa số chó mắc bệnh sống thêm chưa đầy 4 đến 6 tháng.

Ung thư mạch máu ở mèo

Ung thư mạch máu hiếm gặp ở mèo hơn ở chó. Ước tính ung thư mạch máu chỉ chiếm khoảng 0,5% đến 2% số ca ung thư ở mèo. Căn bệnh này thường xảy ra ở mèo từ 7 – 10 tuổi trở lên. Độ tuổi trung bình tại thời điểm chẩn đoán là 10 tuổi. Sarcoma mạch máu ở mèo thường xảy ra ở da.

Dưới đây là các triệu chứng, phương pháp điều trị và tiên lượng sarcoma mạch máu ở mèo.

Triệu chứng

• Sarcoma mạch máu ở da: Nổi một hoặc nhiều nốt đỏ hoặc tím trên da. Triệu chứng này thường xuất hiện ở những vùng lông thưa và da sáng màu.
• Sarcoma mạch máu ở cơ quan nội tạng: Các triệu chứng gồm nôn mửa, sụt cân và lờ đờ uể oải. Các triệu chứng khác còn có:
  • Niêm mạc nhợt nhạt
  • Tiếng thổi tim
  • Thở khó nhọc
  • Nhịp tim nhanh
  • Lười vận động
  • Thân nhiệt giảm

Phương pháp điều trị

Sarcoma mạch máu ở mèo đa phần cần điều trị bằng phẫu thuật và hóa trị kết hợp xạ trị.

Tiên lượng

Giống như chó, mèo mắc bệnh sarcoma mạch máu thường có tiên lượng xấu vì ung thư thường lan nhanh chóng đến các bộ phận khác của cơ thể.

Nguyên nhân gây ung thư mạch máu ở người và động vật

Các nhà khoa học vẫn chưa lý giải được nguyên nhân chính xác gây bệnh ung thư mạch máu nhưng sarcoma mạch máu xảy ra khi đột biến gen trong các tế bào nội mạc mạch máu khiến các tế bào này phân chia không kiểm soát. Ung thư mạch máu có thể là do cả yếu tố di truyền và yếu tố môi trường.

Yếu tố nguy cơ ở người

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc sarcoma mạch máu ở người:

• Xạ trị
• Tiếp xúc với tia cực tím (UV)
• Tiếp xúc với một số hóa chất như:
  • Polyvinyl chloride
  • Thạch tín (asen)
  • Thorium dioxide
• Một số hội chứng di truyền
• Phù bạch huyết mạn tính (tình trạng tích tụ dịch bạch huyết dưới da)

Yếu tố nguy cơ ở chó

Một số giống chó có nguy cơ mắc sarcoma mạch máu cao hơn, ví dụ như:

• Chó Golden (Golden retriever)
• Chó võ sĩ (boxer)
• Chó chăn cừu Đức (German shepherd)
• Chó tha mồi Labrador (Labrador retriever)
• Chó schnauzer

Chó đực có nguy cơ mắc bệnh cao hơn chó cái.

Yếu tố nguy cơ ở mèo

Lông có vai trò bảo vệ da khỏi tia cực tím từ ánh nắng mặt trời, vì vậy những chú mèo và chó có lông thưa có nguy cơ mắc bệnh sarcoma mạch máu dưới da cao hơn.

Sự khác biệt giữa sarcoma mạch máu ở người và ở chó mèo

Có nhiều điểm tương đồng giữa sarcoma mạch máu ở người và sarcoma mạch máu ở chó mèo. Một số gen chẳng hạn như TP53, PIK3CA và ATRX thường bị đột biến ở cả người và động vật mắc bệnh ung thư mạch máu.

Một số câu hỏi về ung thư mạch máu

Những loài động vật nào có thể mắc bệnh ung thư?

Gần như tất cả các loài động vật đều có thể mắc bệnh ung thư, nhưng một số loài có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những loài khác. Ví dụ, nghiên cứu đã phát hiện ra rằng tỷ lệ chết do ung thư ở chuột già là 50% đến 90% trong khi tỷ lệ này ở người là 23%.

Ung thư mạch máu có lây từ chó hoặc mèo sang người không?

Ung thư không phải bệnh truyền nhiễm, có nghĩa là bạn không thể bị lây ung thư mạch máu hay bất kỳ loại ung thư nào khác từ người và động vật. Một số loại ung thư như bệnh bạch cầu (một loại ung thư máu) và u lympho (ung thư hạch) có liên quan đến một số bệnh nhiễm trùng do virus.

Ung thư mạch máu ở người được chẩn đoán như thế nào?

Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp cắt lớp vi tính (CT), cộng hưởng từ (MRI) và chụp cắt lớp phát xạ positron (PET) có thể phát hiện khối u và đánh giá mức độ lan rộng của ung thư. Ngoài ra có thể cần sinh thiết để xác nhận chẩn đoán. Nếu khối u nằm trong tim thì sẽ phải siêu âm tim 3 chiều.

Ung thư mạch máu ở chó và mèo được chẩn đoán như thế nào?

Xét nghiệm máu và các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang, siêu âm có thể giúp phát hiện những bất thường nhưng thường phải cắt một phần hoặc toàn bộ khối u rồi đem đi phân tích để xác nhận chẩn đoán.

Có cách nào để phòng ngừa ung thư mạch máu ở người, chó và mèo không?

Tránh tiếp xúc trong thời gian dài với tia cực tím và một số hóa chất như asen có thể giảm nguy cơ mắc ung thư mạch máu.

Tiếp xúc với tia cực tím cũng có liên quan đến ung thư mạch máu ở động vật.

Tóm tắt bài viết

Ung thư mạch máu là một bệnh hiếm gặp ở người. Căn bệnh này còn có thể xảy ra ở chó, mèo và các loài động vật khác.

Phác đồ điều trị ung thư mạch máu ở người và động vật thường gồm có phẫu thuật kết hợp xạ trị và hóa trị. Ung thư mạch máu là một lọai ung thư tiến triển nhanh và những người mắc bệnh thường có tiên lượng xấu. Tuy nhiên, các nhà khoa học hiện vẫn đang nghiên cứu các phương pháp điều trị mới.